Bezpieczeństwo konsumentów, ale… nie wszystkich. Nie tylko branża pożyczkowa potrzebuje nadzoru. W uzasadnieniu projektu ustawy antylichwiarskiej, która jest szeroko dyskutowana i która ma zmienić zasady panujące na rynku pożyczkowym, czytamy m.in. o konsumentach, którzy zaciągnęli pożyczkę na 6500 zł, spłacali ją 17 lat, a odsetki, które im naliczono przekroczyły 1,2 mln złotych. Takich przykładów jest mnóstwo. Ministerstwo Sprawiedliwości chce ograniczyć skalę nadużyć. Proponuje zatem nowe przepisy, które zakładają m.in. zmniejszenie pozaodsetkowych kosztów pożyczek oraz objęcie firm pożyczkowych nadzorem. Problem w tym, że nie tylko branża pożyczkowa potrzebuje nadzoru.
O nadużyciach mówi się od dawna również w branży hipoteki odwróconej i rent dożywotnich, ale fundusze hipoteczne czekają na ustanowienie nadzoru od kilku lat.
Pozaodsetkowe koszty pożyczek doprowadziły do bankructwa niejednego Kowalskiego. Profesjonalne firmy pożyczkowe od dawna upominały się o uregulowanie rynku w taki sposób, by ukrócić nieuczciwe praktyki. I choć eksperci przestrzegają, że w propozycjach Ministerstwa Sprawiedliwości jest sporo sprzeczności, a nawet niezgodności z regulacjami europejskimi, to nowe przepisy mają szansę zmienić rynek na tyle, by konsumenci czuli się bezpieczniej. Jedną z branż, która również upomina się o nadzór oraz nowe regulacje jest branża hipoteki odwróconej i rent dożywotnich. Tutaj również mówi się o nadużyciach. I choć nie chodzi o spłatę odsetek i rosnących rat kredytów, to skutki oszustw „na hipotekę odwróconą” mogą być znacznie groźniejsze. Ceną, którą seniorzy płacą za „pseudoumowy” podpisywane z „pseudofirmami” lub osobami prywatnymi jest bowiem utrata mieszkania.
Komentarz Roberta Majkowskiego, Prezesa Funduszu Hipotecznego DOM
Cieszy chęć uregulowania rynku pożyczkowego i niwelowania nieuczciwych oraz nieetycznych praktyk, które są niestety jego częścią. Warto jednak pamiętać, że bezpieczeństwo dotyczące kwestii finansowych należy się wszystkim konsumentom, a dobre praktyki powinny dotyczyć większości „wrażliwych” produktów i usług finansowych - nie tylko pożyczek. Istotne jest to, by konsumenci mieli zapewnioną ochronę prawną w przypadku korzystania z produktów i usług, które dziś nazywane są mianem „wrażliwych”. Wrażliwych, ponieważ niedostatecznie uregulowanych prawnie i nie zawsze nadzorowanych przez Państwo. Pamiętajmy zatem o hipotece odwróconej i rentach dożywotnich, które funkcjonują w Polsce od ponad 10 lat i są oferowane zarówno przez profesjonalne fundusze hipoteczne, ale również przez podmioty nieetyczne lub osoby prywatne nieposiadające odpowiedniej wiedzy i kompetencji do podpisywania tego rodzaju umów. Pamiętajmy, że rynek hipoteki odwróconej również upomina się o nadzór i stosowne przepisy.
Propozycje nowych regulacji, dotyczące rynku pożyczkowego, zakładają szereg zmian w obowiązujących już ustawach. Jednymi z nich są zmiany polegające na zaostrzeniu przepisów karnych za działania, które firmy pożyczkowe stosowały w sprzeczności z ustawą o kredycie konsumenckim. Odnosząc jednak tę kwestię do rynku hipoteki odwróconej – warto przypomnieć, że w naszym przypadku nie ma nawet ustawy, która dotyczyłaby renty dożywotniej. Brak regulacji prowadzi do nadużyć, które psują renomę profesjonalnych podmiotów. To, czy dana firma lub osoba prywatna jest w stanie wywiązać się z przyjętych wobec seniorów zobowiązań, czy jest w stanie dożywotnio, bezpiecznie i rzetelnie wypłacać obiecane w umowach świadczenia nie podlega żadnej ocenie. Nie ma organów i odpowiednich narzędzi, które sprawdzałyby, czy dany podmiot jest w stanie wywiązać się z umowy renty dożywotniej. Senior jest pozostawiony sam sobie w dokonaniu bardzo trudnej oceny, która będzie rzutowała na całe jego życie. To nie jest zdrowa sytuacja. Profesjonalne fundusze hipoteczne od lat stosują Zasady Dobrych Praktyk, ale ta regulacja to zdecydowanie za mało.
W ramach proponowanych w ustawie antylichwiarskiej zapisów poszerzony ma zostać nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad firmami pożyczkowymi. Liczę na to, że branża hipoteki odwróconej również doczeka się stosownego nadzoru. Postulujemy o to od 2009 roku, a objęcie nadzorem branży pożyczkowej daje mi nadzieję, że wreszcie doczekamy się zmian i na naszym rynku. Tym bardziej, że zarówno UOKiK, Rzecznik Praw Obywatelskich i wielu przedstawicieli Rządu oraz Parlamentu wskazuje na konieczność uregulowania rynku rent dożywotnich.