Polacy coraz częściej przechowują swoje oszczędności na koncie bankowym, a nie w sejfie czy przysłowiowej skarpecie. Daje to wiele korzyści, jak choćby odsetki kapitałowe, dzięki którym kwota wpłacona na konto powiększa się z miesiąca na miesiąc. 

Powierzanie oszczędności bankowi może wiązać się jednak z pewnymi utrudnieniami – szczególnie w przypadku śmierci właściciela konta. Co dzieje się w takiej sytuacji i jak najlepiej zabezpieczyć oszczędności? Sprawdźmy!

Indywidualne konto bankowe a śmierć właściciela

Co dzieje się z oszczędnościami po śmierci właściciela? Bez obaw – nie zostają one przejęte przez bank i nie znikają bezpowrotnie, a jedynie wchodzą w skład tzw. masy spadkowej. 

W praktyce oznacza to, że zgromadzone na koncie środki, będą dziedziczone – albo w oparciu o zapisy w pozostawionym przez spadkodawcę testamencie, albo (w przypadku, gdy takiego testamentu nie ma) w oparciu o wynik postępowania spadkowego. 

O ile zapisy w testamencie szybko rozwiązują problem, o tyle postępowanie może okazać się problematyczne. Dlaczego? Przede wszystkim ze względu na długość jego trwania – cały proces może ciągnąć się przez wiele miesięcy, co zwykle okazuje się dużym problemem dla najbliższych zmarłego, którzy potrzebują dostępu do zgromadzonych w banku oszczędności np. na uroczystości pogrzebowe.

Czy jest sposób na uniknięcie tego rodzaju komplikacji? Na szczęście tak, a metody na zabezpieczenie oszczędności, zgromadzonych w banku, reguluje ustawa o prawie bankowym.

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r – Prawo bankowe bierze pod uwagę dwie metody zabezpieczenia oszczędności na wypadek śmierci – są to dyspozycja oraz zwrot kosztów pogrzebu.

Najlepszym rozwiązaniem wydaje się być sporządzenie przez właściciela konta specjalnej dyspozycji, zgodnie z którą środki zgromadzone na rachunku lub lokacie zostaną po jego śmierci wypłacone wskazanej osobie. Może to być małżonek zmarłego, jego wstępni (dzieci, wnuki) lub zstępni (rodzice, dziadkowie) oraz rodzeństwo. W chwili śmierci właściciela konta, osoby wskazane w dyspozycji mogą – na mocy jednostronnego oświadczenia woli - uzyskać dostęp do środków.

Nie jest to jednak rozwiązanie pozbawione wad. Najważniejszą jest ograniczenie co do wysokości wypłat. W przypadku zgromadzenia dużego kapitału na bankowym koncie czy lokacie, nie zawsze będzie możliwe wypłacenie go w całości. Wynika to z tego, że wypłacana z rachunku zmarłego kwota, nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw (obowiązujące w ostatnim miesiącu przed śmiercią właściciela oszczędności). 

Kwota ta ogłaszana jest Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego i można sprawdzić ją na stronie stat.gov.pl. Na dziś (maj 2019) kwota ta wynosiłaby około 103 tysiące złotych. Niezależnie więc ile osób w dyspozycji wskazał właściciel konta i w ilu bankach posiadał oszczędności, maksymalna wypłacona kwota nie mogłaby obecnie przekroczyć 103 tysięcy złotych. 

Zgodnie z prawem bankowym osoby bliskie zmarłemu mogą domagać się również wypłaty oszczędności z jego konta lub lokaty w celu pokrycia wydatków, jakie wygenerowała organizacja jego pogrzebu. Wystarczy przedstawić bankowi stosowne rachunki i faktury, by ten wydał pozytywną decyzję i wypłacił określoną kwotę.

Do banku można zwrócić się dopiero po pogrzebie (kiedy zgromadzone zostaną wszystkie rachunki i faktury), a w przypadku braku wystarczających środków na koncie zmarłego, pokryta zostanie tylko część kosztów. Jaki jest limit wypłat w takiej sytuacji? Nie został on ustalony, jednak warto wiedzieć, że w skrajnych przypadkach bank może odmówić pokrycia niektórych wydatków, np. gdy są one niezgodne „ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku”.

Oprócz powyższych metod zabezpieczania oszczędności na wypadek śmierci, mamy jeszcze dwa inne, często praktykowane sposoby. Mowa tutaj o wspólnym koncie oraz pełnomocnictwie.

Jest to bardzo częsta praktyka wśród małżeństw, które pragną gromadzić oszczędności na wspólnym koncie i mieć do niego identyczne prawa. W przypadku śmierci jednego ze współwłaścicieli rachunku, bank podzieli dostępne środki na połowę – część środków będzie mógł wypłacić współwłaściciel, a część trafi do masy spadkowej.

Istnieje jednak sposób, by po śmierci współwłaściciela rachunku, jego drugi posiadacz mógł dysponować całą kwotą. Wystarczy tylko zawrzeć w umowie rachunku dodatkowe postanowienie, na mocy którego wspólny rachunek zostanie zamknięty, a dostępne na nim oszczędności zostaną przekazane jego współwłaścicielowi albo zostanie zamieniony na rachunek indywidualny, a znajdujące się tam oszczędności będą w dalszym ciągu do dyspozycji współwłaściciela.

Pełnomocnictwo do rachunku bankowego daje prawo korzystania z niego innej osobie i jest bardzo często udzielane szczególnie przez osoby chore, które chcą w ten sposób zabezpieczyć się na wypadek sytuacji, w której nie będą w stanie samodzielnie wypłacić pieniędzy czy wykonać innej operacji na koncie. Trzeba jednak pamiętać, że pełnomocnictwo obowiązuje jedynie za życia właściciela rachunku – po jego śmierci operacje na koncie (szczególnie wypłacanie oszczędności), dokonywane przez pełnomocnika, są bezprawne.

Zabezpieczenie oszczędności na koncie to nie wszystko. Chcąc zapewnić najbliższym bezpieczeństwo po swojej śmierci, zastanów się nad wykupieniem ubezpieczenia na życie. Jest to szczególnie istotne w sytuacji, kiedy jesteś głównym żywicielem rodziny, posiadasz dzieci albo wraz z małżonkiem zaciągnęliście kredyt hipoteczny. Po Twojej śmierci może okazać się, że zabraknie środków do życia dla najbliższych – dlatego też tak istotnym rozwiązaniem jest ubezpieczenie na życie.

Odpowiednia polisa to gwarancja wypłacenia środków pieniężnych najbliższym po Twojej śmierci. Jej koszt to zwykle kilkadziesiąt złotych miesięcznie, jednak przed zakupem przelicz, czy to się na pewno opłaca. 

Zarówno zabezpieczenie oszczędności, jak i wykupienie ubezpieczenia na życie, to obowiązki, o które powinno się zadbać jak najszybciej, również wtedy, gdy zdrowie dopisuje i nic nie zapowiada nadciągających problemów. Warto zatroszczyć się o własne oszczędności i najbliższych za życia – tak szybko, jak to możliwe!

 

Autorką artykułu jest Natalia Olszewska, redaktorka bloga finansowego iKalkulator.pl