Zmiana złych nawyków żywieniowych

Ewa Gajko

Otyłość to stan organizmu wynikający z nadmiaru tkanki tłuszczowej, który nie jest jedynie problemem estetycznym. Może nieść dużo poważnych konsekwencji zdrowotnych takich jak nadciśnienie tętnicze, podwyższony poziom cholesterolu czy cukrzyca. Mgr Ewa Gajko, dietetyk z Centrum Leczenia Otyłości Grupa Medyczna tłumaczy, że żeby skutecznie leczyć otyłość, kluczowe jest ustalenie jej przyczyny, która bardzo często tkwi w nieprawidłowych nawykach żywieniowych.

Następnie oprócz wprowadzenia odpowiedniej diety i innych środków terapeutycznych, należy równolegle zmienić podejście do jedzenia.

Aby skutecznie wyleczyć otyłość, w pierwszym kroku trzeba bardzo dokładnie zdiagnozować cierpiącą na nią osobę – zarówno pod kątem medycznym, jak i psychologicznym. Sama zmiana diety może dawać krótkotrwałe efekty lub nie dawać ich wcale, jeśli problem leży w innych zaburzeniach. – Ważne jest, aby spojrzeć na pacjenta holistycznie. Pomóc mu schudnąć, ale również zidentyfikować przyczyny otyłości – tak, aby zminimalizować ryzyko ponownego wzrostu masy ciała. Często należy również obrać ścieżkę, która pozwoli wyleczyć powstałe w wyniku nadmiaru tkanki tłuszczowej powikłania. A tych, jak wiemy, może być wiele. Tylko taka całościowa, często interdycyplinarna opieka różnych specjalistów przynosi trwałe.

Skąd bierze się problem?

Otyłość może mieć różne podłoża. Metabolizm programuje już to, w jaki sposób matka żywiła się w ciąży, czy miała cukrzycę lub też jaka była masa urodzeniowa dziecka. Nabywane w ciągu życia zaburzenia hormonalne, insulinooporność, cukrzyca czy SIBO to inne czynniki, które według specjalistów również łączą się z nadwagą. – Problem może wynikać z nieprawidłowych stanów metabolicznych organizmu, dlatego każdy otyły pacjent jest zawsze przez nas szczegółowo diagnozowany. Najczęściej jednak nadwaga oraz otyłość są skutkiem regularnego przyjmowania większej ilości kalorii, niż jest nam potrzebna wyjaśnia specjalistka.

Zmiana złych nawyków żywieniowych

Przyczyną otyłości są więc najczęściej złe nawyki żywieniowe. Pierwsze z nich kształtują się już w dzieciństwie. Z przyzwyczajenia jemy niezdrowe produkty i zbyt kaloryczne posiłki, o złych porach, nieadekwatnie do ilości aktywności fizycznej i trybu życia. Do tego dochodzi aspekt psychologiczny, gdy sięgamy po coś do zjedzenia nie dlatego, że jesteśmy głodni, ale aby zaspokoić inny deficyt. – To również może wynikać ze schematów nabytych w przeszłości. Wiele osób otyłych już od najmłodszych lat było nagradzanych i pocieszanych za pomocą jedzenia. W dorosłym życiu powtarzają te zachowania, nie znając lepszego sposobu na regulację swoich emocji i odreagowywanie stresu – tłumaczy ekspertka CLO.

Na podstawie szczegółowego wywiadu dobry dietetyk powinien więc ustalić, nie tylko co i ile dana osoba je, ale również, dlaczego i w jakich sytuacjach zdarza jej się pochłaniać nadmierną ilość pokarmu. Pomocna może się więc okazać wiedza z zakresu psychodietetyki. W tym aspekcie bardzo ważna jest rola takich miejsc jak nasze. Szkodzące schematy postępowania są często nieuświadomione lub pacjenci nie wiedzą, jak sobie z nimi radzić. My edukujemy każdą osobę, zwracając uwagę na nawyki i ucząc ją, jak je zmieniać. Pokazujemy, jak zapanować nad swoim zachowaniem. Tłumaczymy skąd się bierze chęć podjadania itp. Kontroli nad tym można się nauczyć. I powiedziałabym, że jest to konieczność, inaczej odchudzanie może szybko pójść na marne.

Właściwa dieta

W leczeniu otyłości niezbędna jest gruntowna modyfikacja jadłospisu. Najczęściej dietetycy, z których pomocy można skorzystać, układają zindywidualizowany plan żywieniowy, uwzględniający produkty i dania, które pacjent lubi. Dzięki temu dieta staje się przyjemna.

Aby działała na dłużej, nie wystarczy, że pacjent korzysta z kilku gotowych przepisów. Musi również nauczyć się komponować samemu zdrowe, odpowiednie dla niego posiłki. Takie żywienie należy wyćwiczyć, aby weszło w nawyk.

Ważne jest również, żeby dietę redukcyjną odpowiednio zmodyfikować, dostosowując ją do potrzeb zdrowotnych, jeśli u pacjenta występują dodatkowe problemy na przykład z insuliną, cholesterolem, kwasem moczowym, niedoborem pewnych składników lub jelitami. Dlatego też tak ważne jest wykonanie na początku szczegółowych badań.

Leki i operacje bariatryczne

Osoby chorujące na otyłość bardzo często są zmęczone całym procesem chudnięcia. Ważne jest, aby były świadome, że możliwe jest korzystanie z nowoczesnych leków lub operacji zmniejszenia żołądka.

Pacjenci o bardzo dużej otyłości, wręcz zagrażającej życiu, są przez nas informowani o możliwości farmakologicznego wsparcia leczenia – mówi dietetyk Centrum Leczenia Otyłości Grupa Medyczna. – Najczęściej stosowany lek, dostępny i zarejestrowany do obrotu w Polsce, powoduje znaczne zmniejszenie odczuwania głodu. W efekcie pacjent zjada mniej kalorii, a reszta zapotrzebowania energetycznego organizmu uzupełniana jest z tkanki tłuszczowej. Skuteczność leczenia farmakologicznego różni się jednak w zależności od osoby.

Tak jak w przypadku samej diety, tak i tutaj ważne jest równoległe wypracowanie zmiany nawyków żywieniowych, co po odstawieniu farmakoterapii pozwoli uniknąć efektu jojo. Podobnie jest z operacjami zmniejszania żołądka i innymi metodami bariatrycznymi. Zabiegi z reguły przynoszą szybkie i spektakularne efekty w postaci redukcji masy ciała, ale aby uzyskany rezultat utrzymał się na stałe, po operacji trzeba pracować nad odpowiednim podejściem do odżywiania.

Dlaczego warto skorzystać z profesjonalnej pomocy?

Nadmiar tkanki tłuszczowej może oznaczać wiele negatywnych zmian w funkcjonowaniu organizmu. Sam w sobie wpływa na poziom odczuwanego apetytu. Dlatego osoby z nadwagą bardzo często wpadają w „błędne koło”. Jedzą, jednocześnie nie odczuwając sytości po posiłku. Decydują się na dalsze jedzenie, przez co tkanki tłuszczowej wciąż przybywa. Wyjście z tej fizjologicznej pułapki bez profesjonalnej pomocy jest bardzo trudne.

Rzadko mówi się o społecznych i psychologicznych skutkach otyłości. Wiele osób na nią cierpiących zmaga się z niską samooceną. Często spotykają się one z odrzuceniem ze strony otoczenia, nie mogą znaleźć pracy lub partnera, co może przyczynić się do obniżenia nastroju. Rozwijające się schorzenia współwystępujące i coraz większy brak sprawności mogą stopniowo uniemożliwiać wykonywanie podstawowych czynności dnia codziennego, a tym bardziej samodzielnego radzenia sobie z odchudzaniem.

Dlatego w przypadku chorych na otyłość niezwykle ważne jest wsparcie specjalisty lub wręcz zespołu ekspertów. Pomogą oni w ustaleniu rzeczywistej przyczyny nadmiaru kilogramów, a następnie w podjęciu walki z problemem, który bardzo często może tkwić w głowie samego pacjenta.

Podstawą opieki dietetycznej nad osobą otyłą są regularne spotkania kontrolne. Początkowo odbywają się raz na dwa tygodnie, później mogą być rzadsze. W trakcie wizyt pacjent na bieżąco opowiada o swoich postępach, jak i trudnościach związanych z leczeniem. – Pracujemy nad tym co sprawia pacjentowi największą trudność. Pokazujemy pacjentowi odpowiednie ćwiczenia z zakresu psychodietetyki i coachingu, które pomogą mu radzić sobie z problemami podczas zmiany nawyków żywieniowych. Zwiększają one motywację do odchudzania, jednocześnie pozwalając na odzyskanie poczucia kontroli nad spożywanym jedzeniem.

Dzięki właściwej opiece dietetycznej, leczone osoby tracą zazwyczaj od 2 do 4 kilogramów miesięcznie, w zależności od tego jaki jest wyjściowy poziom tkanki tłuszczowej. W przypadku otyłości olbrzymiej, gdy masa ciała sięga nawet ponad 180 kg, proces odbywa się jeszcze szybciej. Terapia trwa do momentu, w którym poziom tkanki tłuszczowej w ciele osiąga pożądaną wartość, a pacjent uzyska kontrolę nad zachowaniami, które doprowadziły do wzrostu masy ciała. Równie ważne jest jednak, aby nie powróciła, dlatego tak istotne jest mądre podejście do odchudzania.