Andropauza. dr Joanna Plak-Warecka. Andropauza jest okresem życia mężczyzny, który cechuje postępujący z wiekiem niedobór hormonów androgennych, czyli dehydroepiandrosteronu (DHEA) i testosteronu, jak również melatoniny i hormonu wzrostu (definicja Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy). Szacuje się, że jej objawy występują u ponad połowy mężczyzn po 50 roku życia, chociaż mogą pojawić się już u 40-latków. Oznacza to, że nie każdy mężczyzna przejdzie andropauzę. Dużo zależy od stylu życia jaki prowadzi oraz od rodzaju schorzeń, na jakie cierpi.
W odróżnieniu od menopauzy, andropauza nie oznacza zakończenia zdolności rozrodczych, co może utrudniać jej rozpoznanie. W przypadku pozostałych objawów, część z nich pokrywa się z tymi, towarzyszącymi menopauzie.
Andropauzę można podejrzewać u dojrzałych mężczyzn, u których pojawiają się: wahania nastroju, zwiększona drażliwość, obniżenie samooceny i zadowolenia z życia, skłonność do popadania w stany depresyjne, problemy z koncentracją i pamięcią, nadmierne zmęczenie/osłabienie organizmu, trudności ze snem, częste wstawanie w nocy do toalety (może świadczyć o problemach z prostatą), problemy z potencją i obniżenie libido (na skutek spadku poziomu testosteronu), uderzenia gorąca, nadmierna potliwość, skoki ciśnienia, zmniejszenie masy mięśniowej i jednoczesny przyrost tkanki tłuszczowej mającej tendencję do odkładania się w okolicach brzucha, zmniejszenie masy kostnej.
Pomocny przy wstępnym diagnozowaniu andropauzy jest test Morleya *1. Minimum trzy odpowiedzi twierdzące sugerują, że mężczyzna właśnie jej doświadcza. Pytania w teście brzmią następująco:
- 1. Czy obserwuje Pan spadek popędu płciowego?
- 2. Czy odczuwa Pan brak energii?
- 3. Czy obserwuje Pan spadek siły mięśniowej lub odporności na wysiłek fizyczny?
- 4. Czy odnotował Pan spadek zadowolenia z życia?
- 5. Czy obniżył się Pana wzrost?
- 6. Czy jest Pan smutny i/lub w złym humorze?
- 7. Czy wzwody członka są słabsze?
- 8. Czy zauważył Pan ostatnio obniżenie aktywności ruchowej?
- 9. Czy chce się Panu spać po obfitym posiłku (obiedzie)?
- 10. Czy miał Pan trudności w wykonywaniu pracy zawodowej?
Kolejne narzędzie, pomocne przy wstępnej diagnostyce andropauzy, to kwestionariusz objawów starzenia się mężczyzn (AMS) *2. Test składa się z jednego pytania - Które z poniższych objawów zauważa Pan u siebie? Następnie wymienionych jest 17 objawów, które można u siebie zidentyfikować. Jeżeli mężczyzna uzna, że dany objaw u niego nie występuje zaznacza odpowiedź brak (1 punkt), kolejne odpowiedzi służą do określenia natężenia danego objawu: łagodny (2 punkty), umiarkowany (3 punkty), poważny (4 punkty) i bardzo poważany (5 punktów). Uzyskanie od 27 do 36 punktów świadczy o łagodnym nasileniu objawów, wynik od 37 do 49 punktów sugeruje umiarkowane nasilenie, zaś wynik od 50 punktów świadczy o ich dużym nasileniu. Objawy uwzględnione w teście to:
1.Pogorszenie ogólnego samopoczucia (stan zdrowia, obiektywne poczucie zdrowia).
2.Ból stawów i mięśni (ból w dolnej części pleców, ból stawów, ból kończyn, ogólnie ból pleców).
3.Nadmierne pocenie się (niespodziewane/nagłe momenty pocenia się, uderzenia gorąca niezwiązane z napięciem).
4.Problemy ze spaniem (trudności z zasypianiem, trudności z przespaniem nocy, budzenie się wcześnie rano z poczucie, że jest się zmęczonym, kiepski sen, bezsenność).
5.Zwiększona potrzeba snu, częste poczucie zmęczenia.
6.Drażliwość (poczucie agresji, łatwe denerwowanie się z powodu drobiazgów, zły humor).
7.Nerwowość (napięcie wewnętrzne, niepokój, niemożność bycia spokojnym i zrelaksowanym).
8.Lęk (wpadanie w panikę).
9.Wyczerpanie fizyczne/brak energii (ogólny spadek sprawności, obniżona aktywność, brak zainteresowania zajęciami wykonywanymi w czasie wolnym, poczucie, że udaje się mniej zrobić, że osiąga się mniej, że trzeba się zmuszać do wykonywania różnych czynności).
10.Spadek siły mięśni (poczucie słabości).
11.Przygnębienie (przybity, smutny, na granicy łez, brak motywacji, huśtawka nastrojów, poczucie, że nic nie ma sensu).
12.Poczucie, że najlepsze ma się już za sobą.
13.Poczucie wypalenia, sięgnięcia dna.
14.Zmniejszający się zarost.
15.Spadek zdolności/częstotliwości uprawiania seksu.
16.Spadek liczby porannych erekcji.
17.Spadek pożądania seksualnego/libido (brak przyjemności z seksu, brak ochoty na seks). Mężczyzna może również opisać inne objawy, które u siebie zaobserwował, jeśli nie zostały uwzględnione w kwestionariuszu.
Testy, o których mowa w artykule, służą do wstępnej, samodzielnej diagnostyki. Żeby uzyskać pewność, że zaobserwowane objawy świadczą o andropauzie, zaleca się wykonanie badań hormonalnych, w celu określenia poziomu testosteronu, DHEA, prolaktyny i hormonu wzrostu oraz omówienie wyników z lekarzem.
Objawy andropauzy nie są tak dokuczliwe jak objawy menopauzy, niemniej mężczyźni również mogą korzystać z hormonalnej terapii zastępczej (z wykorzystaniem testosteronu), która znacząco poprawi ich komfort życia.
*1 Źródło: https://mediweb.pl/interactive/test19.php , dostęp: 15.12.2022
*2 Źródło: https://journals.viamedica.pl/endokrynologia_polska/article/viewFile/25449/20273 dostęp 15.12.2022