Nadciśnienie tętnicze oraz cukrzyca nie są przeciwskazaniem do przeprowadzenia operacji usunięcia zaćmy. Jest jednak warunek - muszą być leczone przez odpowiednie leki, a pacjenci być pod opieką lekarzy specjalistów. Tymczasem cały czas wiele osób bagatelizuje konsekwencje. Efekt jest taki, że nie brakuje tygodnia, by nie było było konieczności odwołania zabiegu osób z zaćmą z powodu zbyt wysokiego nadciśnienia tętniczego oraz poziomu cukru. To konieczność, ponieważ zbyt podwyższone oba parametry wiążą się z ryzykiem powikłań podczas zabiegu
- mówi lek. okulista chirurg Justyna Krowicka, ordynator kliniki Gemini, gdzie leczą się polscy pacjenci.
Zaćma - obok wad refrakcji, czyli krótkowzrocznością, nadwzrocznością, astygmatyzmem i starczowzrocznością - jest najpowszechniejszą przyczyną pogorszenia widzenia wśród osób w wieku dojrzałym. Jest też najczęściej dziś operowanym schorzeniem okulistycznym.
- Zaćma to zmętnienie naturalnej soczewki oka. Pojawia się przede wszystkim u pacjentów w podeszłym wieku, ale może również występować u ludzi młodych, a nawet u dzieci. Operacja jest jedynym możliwym sposobem wyleczenia i poprawy widzenia - mówi lek. okulista chirurg Justyna Krowicka, ordynatorka kliniki Gemini.
Według aktualnych wytycznych NFZ, operacja zaćmy podlega refundacji, jeśli ostrość widzenia (visus) pacjenta, nie jest lepsza niż 0,6. Przy kwalifikacji do zabiegu (wszystko odbywa się w ciągu jednego dnia) lekarze biorą pod uwagę także ogólny stan zdrowia oraz inne zaburzenia okulistyczne, które mogą mieć wpływ na ryzyko powikłań śród- i pooperacyjnych.
- Z zabiegu operacyjnego wyklucza aktywna infekcja ogólną i miejscowa. Do zabiegu nie powinny być kwalifikowane osoby z wysokim ciśnieniem tętniczym, które przekracza 180/110 mmH, nieuregulowany i zbyt wysoki poziom cukru we krwi, zmagające się z infekcjami wirusowymi, alergiami, aktywnymi stanami zapalnymi w organizmie. Przed zabiegiem powinny być też leczone (jeżeli występują w oku, w którym ma zostać usunieta zaćma) takie choroby okulistyczne jak jaskra, infekcyjne zapalenie spojówek, rogówki, błony naczyniowej, zakażenia w obrębie dróg łzowych, patologiczne zmiany na dnie oka, nieprawidłowe ustawienie powiek. Ważne jest także przedoperacyjne uregulowanie ciśnienia wewnątrzgałkowego, zwłaszcza u osób chorujących na jaskrę (w tym przypadku możliwa jest procedura łączona z operacją przeciwjaskrową). To cześć wytycznych.
Szczegółowo wizytę omawiamy z pacjentem jeszcze przed przyjenazdem do klinki, co często pozwala wyjaśnić większość wątpliwości.
Ostateczne badanie kwalifikacyjne odbywa się w dniu zabiegu. I wówczas - jak opowiada dr Justyna Krowicka - okazuje się, że niektóre osoby mają nieleczone nadciśnienie tętnicze oraz cukrzycę.
- To osoby, które od kilku lat np. nie były u lekarza rodzinnego - to już nie są pojedyncze sytuacje. W efekcie liczba diagnozowanych przez nas wśród pacjentów przypadków wysokiego nadciśnienia tętniczego oraz poziomu cukru wręcz poraża. To jedne z głównych przyczyn, które dyskwalifikują pacjentów do przeprowadzenia operacji zaćmy. Przesunięcie zabiegu nie byłoby konieczne, jeżeli to osoby byłby pod opieką lekarzy specjalistów i przyjmowały odpowiednie leki. Będące pod odpowiednią kontrolę nadciśnienie tętnicze oraz cukrzyca nie są przeciwwskazaniem do przeprowadzenia operacji usunięcia zaćmy, a ryzyko komplikacji jest niewielkie. Nie ma także konieczności zmiany przyjmowanych leków.
Lekarka przypomina, że nieleczone nadciśnienie tętnicze oraz cukrzyca mogą prowadzić, nie tylko do komplikacji podczas zabiegu usunięcia zaćmy (na przykład w przypadku pacjentów z cukrzycą typu 2 może wystąpić krwawienie czy upośledzone gojenie ran) i wydłużenia okresu rekonwalescencji, ale także do pogorszenia widzenia, a nawet ślepoty. Tym ostatnim grozi m.in. retinopatia cukrzycowa. Schorzenie, na skutek utrzymywania się podwyższonego stężenia glukozy we krwi, prowadzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych siatkówki i naczyniówki oka, a w efekcie do ich pękania i wylewów krwi. Powikłaniem retinopatii cukrzycowej może być np odwarstwienie siatkówki i utrata wzroku. Poza tym długotrwale nieleczona cukrzyca jest uważana za główny czynnik ryzyka rozwoju zaćmy cukrzycowej. Zmiany w narządzie wzroku może powodować także nadciśnienie. Jedną z najczęstszych jest retinopatia nadciśnieniowa, powodująca uszkodzenie naczyń siatkówki. Nadciśnienie może przyczynić się także do pojawienie się zeza porażennego, który cechuje się zaburzeniem ruchów jednego lub obu oczu.
- Tych wszystkich komplikacji można uniknąć dzięki odpowiedniej profilaktyce. Nieustannie zachęcamy pacjentów do regularnych wizyt u lekarza rodzinnego, a także cyklicznego mierzenia ciśnienia, poziomu cukru, czy wykonywania podstawowych badań krwi. Osoby, które zmagają się z nadciśnieniem i cukrzycą powinny, oprócz regularnego przyjmowania leków i wizyt kontrolnych u lekarzy specjalistów, zadbać bezwzględnie o odpowiednią dietę oraz aktywność fizyczną. Badania pokazują, że regularne ćwiczenia aerobowe obniżają ciśnienie tętnicze i zwiększają insulinowrażliwość oraz poprawiają profil glikemii.
I na koniec jeszcze jedna ważna uwaga.
- Przed każdym zabiegiem pacjent lub jego przedstawiciel, który posiada stosowne dokumenty, zawsze musi wyrazić świadomą zgodę na jego przeprowadzenie. Z zaskoczeniem odnotowujemy, że niektórzy nie mają tego świadomości, a w efekcie wiąże się to z odmową wykonania zabiegu. Dotyczy to przede wszystkim pacjentów, którzy z powodu innych chorób lub wieku, nie są w stanie samodzielnie wyrazić i podpisać zgody, a ich opiekunowie nie posiadają stosownych notarialnych lub sądowych upoważnień - mówi ordynatorka kliniki.