Zaćma zwana również kataraktą, to degeneracyjne schorzenie oczu, objawiające się zmętnieniem całkowitym bądź częściowym soczewki oka. 
Ważne! Według Światowej Organizacji Zdrowia zaćma znajduje się na czołowym miejscu w rankingu przyczyn ślepoty.
Przypadłość dotyczy zwłaszcza osób starszych (ponad 60% osób po 60 - tym roku życia). Może jednak pojawić się także u osób młodych, w tym u niemowlaków. 

Ważne! Prawie, co 50 - ty Polak choruje na kataraktę, w tym 90% to osoby, które ukończyły 75 lat.

• Choroba rozwija się stopniowo (zazwyczaj w jednym i drugim oku), nie jest to jednak regułą. Do tej pory nie odkryto przyczyn powstawania zaćmy. Według przeprowadzonych badań, jednym z najczęstszych powodów pojawienia się schorzenia jest zmiana zachodząca w strukturze białka, w soczewce - skutkująca jej zamgleniem. 

  Soczewka jest okrągłym przeźroczystym otworem, który znajduje się w tęczówce oka. Tworzą ją koncentryczne pierścienie pozwalające skupiać promienie świetlne dokładnie na siatkówce. Dzięki temu procesowi możliwe jest ostre widzenie przedmiotów z bliska oraz z daleka. Do soczewki nie dopływa krew. Odżywiana jest płynem znajdującym się w przedniej komorze oka oraz ciała szklistego, które ją otaczają. Pojawiające się zazwyczaj w starszym wieku stwardnienia naczyń, powodują, że do ciała szklistego zaczyna docierać coraz mniej substancji odżywczych. To samo dotyczy także soczewki. W efekcie następuje utrata elastyczności oraz przezierności przez soczewkę i pojawia się katarakta.

Zaćma charakteryzuje się kilkoma typami, może być:Wrodzona - ten rodzaj jest najczęstszą przyczyną utraty wzroku u najmłodszych. Powstaje m.in. na skutek aberracji chromosomowych, schorzeń gałki (brak tęczówki) czy dziedziczności.

Zaćma wrodzona dzieli się na całkowitą i częściową.
Wtórna - to efekt przebytych chorób i urazów gałki ocznej (m.in. wrodzona dystrofia siatkówki, zapalenie rogówki, jaskra dokonana).
Nabyta - powstaje w wyniku fizycznych, a także biochemicznych zaburzeń stanu zdrowia oka, w tym również czynników genetycznych.
Polekowa - jej wystąpienie jest rezultatem stosowania przez dłuższy okres czasu określonych lekarstw (np. sterydy).

Ważne! Schorzenie częściej występuje u osób spędzających sporo czasu w miejscach, gdzie występuje duże promieniowanie słoneczne, jonizujące oraz podczerwone.Objawy choroby, a także ich występowanie uzależnione jest stopniem zaawansowania przypadłości. W początkowym etapie katarakta może w ogóle nie dawać żadnych symptomów - ogólnie choroba powoduje powolny proces coraz gorszego widzenia.

Najczęstszymi objawami, które powinny zaniepokoić są:

• - pogorszenie widzenia do dali
• - problem z postrzeganiem oraz rozróżnianiem barw
• - lepsze widzenie w pochmurne dni
• - rozszczepienie świateł
• - widzenie przedmiotów jak przez muślin (w otoczkach barwnych)

Ważne! W skrajnych przypadkach widzenie może ulec tak znacznemu pogorszeniu, że chore oko postrzega jedynie światło.Chorobę diagnozuje okulista poprzez wykonanie specjalistycznych badań m.in. wziernikiem okulistycznym i lampą szczelinową.Zaćmę leczy się chirurgicznie. Owszem można w początkowym stadium choroby leczyć ją poprzez stosowanie specjalnych kropli do oczu, jednakże nie zatrzyma się procesu chorobowego, a jedynie się go opóźni. Kiedyś specjaliści uważali, że zaćma powinna „dojrzeć” zanim się ją zoperuje. Obecnie zabiegom poddawane są osoby, u których rozwój schorzenia wpłynął na komfort życia (m.in. utrudnione oglądanie telewizji, czytanie, prowadzenie pojazdu).

Ważne! Natychmiastowe wykonanie zabiegu ma tylko miejsce w przypadku, w którym katarakta wpływa na stan oka (m.in. zaćma podwichnięta wywołująca jaskrę).Fakoemulsyfikacja (zabieg usunięcia zaćmy) polega na niewielkim cięciu, przez które wprowadza się urządzenie, które za pomocą ultradźwięków rozdrabnia zmętniałe masy soczewkowe. Po usunięciu ich z wnętrza torebki chirurg wszczepia implant wewnątrzgałkowy sztucznej soczewki do zachowanej własnej torebki soczewki.Procedura zabiegu odbywa się w warunkach ambulatoryjnych w znieczuleniu miejscowym (krople do oczu) i trwa około 30 minut. Nacięcie jest tak niewielkie, że nie ma potrzeby zakładać szwów (oko szybko się goi). Pacjent jeszcze tego samego dnia może wrócić do domu. Przez kilka tygodni pacjent musi zakrapiać oczy specjalnymi kroplami, które chronią przed infekcją oraz stanem zapalnym.Ważne! Nie można przeprowadzić zabiegu jednocześnie na jednym i drugim oku. Pomiędzy jednym a drugim okiem powinien minąć okres miesiąca.

Laser femtosekundowy to najnowocześniejszy sposób usuwania zaćmy. Połączenie lasera femtosekundowego (zastępującego skalpel) oraz metody ultradźwiękowej usuwania zmętniałej soczewki (fakoemulsyfikacja) - skutkuje przeprowadzeniem niezwykle bezpiecznego zabiegu. Procedura trwa 10 - 15 minut, brak długotrwałej rekonwalescencji. Nie ma ryzyka uszkodzenia w trakcie operacji znajdujących się w pobliżu zdrowych tkanek.
Do tej pory wszczepiane sztuczne soczewki charakteryzowały się brakiem zdolności akomodacji (przystosowania się do patrzenia raz blisko, a raz daleko). Pacjent miał do wyboru soczewkę do bliży bądź dali. Obecnie dostępne są soczewki dyfrakcyjne - zostały tak zaprojektowane, aby poprawiać widzenie na każdą odległość.
Ważne! Raz wykonany zabieg usunięcia zaćmy nie wymaga powtórzenia po kilku latach.

Źródła: okulistyka.mp.pl, M. H. Niżankowska „Okulistyka - podstawy kliniczne”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2007 rok, J. J. Kański „Diagnostyka kliniczna w okulistyce”, Wydawnictwo Urban & Partner 2008 rok.