Wysokie temperatury mogą być szczególnie niebezpieczne dla seniorów. W jaki sposób im zagrażają? O tym mówi nam dr n. med. Olga Milczarek - specjalista neurolog z krakowskiej SCM clinic (scmkrakow.pl). Dla seniorów największym zagrożeniem jest szybsze odwadnianie się. Dzieje się tak dlatego, że zwykle przyjmują mniej płynów niż powinni. - Z wiekiem ośrodek głodu i sytości traci swoją aktywność, dlatego starszym ludziom bardzo często po prostu nie chce się pić – zauważa dr n. med. Olga Milczarek.
Poza tym, ludzie starsi bardzo często zażywają leki, które zwiększają ryzyko odwodnienia. Najczęściej są to leki na nadciśnienie, które powodują częstsze oddawanie moczu, a co za tym idzie powodują większą utratę płynów. Co więcej, seniorzy zażywają różne leki, które często wchodzą w interakcję z promieniowaniem UV. Są to nie tylko leki na nadciśnienie, ale również np. leki na padaczkę, które są przeciwwskazaniem do przebywania na słońcu i mogą powodować ciężkie reakcje alergiczne w odpowiedzi na kontakt z promieniowaniem słonecznym.
Dodatkowo również niektóre choroby charakterystyczne dla seniorów same z siebie mogą prowadzić do odwodnienia – zwłaszcza w połączeniu z zażywanymi lekami. Tego typu chorobą jest np. cukrzyca (m.in. ze względu na przyjmowane leki), nadciśnienie tętnicze (również m.in. ze względu na niektóre leki, zwłaszcza diuretyki sprawiające, że człowiek wydala więcej wody, a wraz z nią mikroelementów, z organizmu).
W zestawieniu z faktem, że seniorzy również później zauważają objawy odwodnienia, staje się to bardziej niebezpieczne i ryzykowne niż w przypadku pacjentów młodszych, którzy są w stanie zareagować szybciej.
Co dzieje się z organizmem osoby starszej w upalny dzień?
U osoby starszej, przebywającej zbyt długo na słońcu pojawia się przyspieszone bicie serca, ale przez odwodnienie zmniejsza się pojemność naczyń. Tym samym mniej krwi krąży w naczyniach organizmu, mniejszy jest też rzut serca i dopływ krwi do mózgu. Dochodzą do tego też różne inne czynniki, takie jak przegrzanie tkanek skóry. W takiej sytuacji realne staje się omdlenie, a nawet wystąpienie udaru cieplnego lub udaru mózgu, który stanowi zagrożenie dla życia nawet dla osób zdrowych, a dla seniorów zwłaszcza.
Wielu seniorów cierpi na depresję i zaburzenia nastroju, w związku z czym standardowo dostają od lekarzy rodzinnych recepty na leki poprawiające nastrój. Część seniorów zażywa też leki na zespoły otępienne i niestety, ale większość z tych leków w zestawieniu z temperaturą i wysokimi temperaturami grozi reakcjami skórnymi. Te są na tyle ciężkie, że mogą prowadzić wręcz do wstrząsów, które w efekcie mogą prowadzić nawet do zgonu. Dlatego ważnym jest, aby lekarz aplikujący taki lek, informował pacjentów na temat powikłań, które może on wywoływać.
Jak reagować?
Ważne jest reagowanie jak najwcześniej. Przy łagodnym odwodnieniu można poradzić sobie w prosty sposób, zwiększając ilość przyjmowanych płynów. W zależności od stopnia zmian, z problemem jest w stanie poradzić sobie lekarz rodzinny, przepisując różnego typu elektrolity. Niestety czasem potrzebna jest też już bardziej specjalistyczna pomoc.
- Jeżeli przy odwodnieniu pacjent doprowadzi do cięższych objawów np. kwasicy (zakwaszanie organizmu), w konsekwencji dochodzi do podrażnienia ośrodka wywołującego wymioty, w związku z czym pacjent zaczyna intensywnie wymiotować. To z kolei może prowadzić do jeszcze większego odwodnienia, a w niedługiej perspektywie nawet do skrajnego wycieńczenia organizmu. W taki przypadku potrzebna jest już specjalistyczna pomoc – mówi dr n. med. Olga Milczarek.
Lekarka zauważa, że seniorzy bardzo często nie są też zdyscyplinowani. Ciągle żyją w przeświadczeniu, że są jeszcze młodzi. Brak jest im krytycyzmu – zarówno co do ilości spożywanych płynów, jak i tego, co dzieje się z ich organizmem na słońcu.
- Dobrą metodą, którą często zalecam swoim pacjentom, jest uatrakcyjnianie czynności spożywania płynów. Świetnym rozwiązaniem są w tym przypadku dyspersery do wody, czyli szklane butle z kranem, które można postawić w kuchni. Do takiego urządzenia można wrzucać np. różne owoce czy listki mięty, wlać określoną ilość wody, co powoduje, że wodę z takiego urządzenia spożywa się ogólnie znacznie chętniej. -
Pamiętajmy również, że mimo, że przebywanie na słońcu jest najbardziej niebezpieczne, to przebywanie w nadmiernie nagrzanym pomieszczeniu również jest ryzykowne i może powodować odwodnienie, jak i inne zaburzenia z tym związane. Dlatego płyny uzupełniać trzeba zawsze – niezależnie od tego, czy wychodzimy na zewnątrz czy pozostajemy w domu.
Pamiętać trzeba również o odpowiedniej ochronie, do której należy zakrywanie najbardziej narażonych na promieniowanie słoneczne części ciała – zwłaszcza głowy.
W trakcie upałów wszystkie czynności organizmu człowieka spowalniają.. Dlatego warto, aby starsi ludzie zdawali sobie z tego sprawę, dostosowując swoje codzienne aktywności do panujących temperatur.
Dr n. med. Olga Milczarek - specjalista neurolog, neurolog dziecięcy, krakowski prywatny szpital specjalistyczny SCM clinic https://www.scmkrakow.pl/
Adiunkt Kliniki Neurochirurgii Dziecięcej Instytutu Pediatrii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie, aktywny pracownik naukowo - dydaktyczny. Ukończyła specjalizację z neurologii w roku 2013. Staż specjalizacyjny z zakresu neurologii dziecięcej zrealizowała w Klinice Neurologii Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie, a egzamin specjalizacyjny z zakresu neurologii dziecięcej złożyła w listopadzie 2021. Od wielu lat współpracuje z ośrodkami neurochirurgicznymi w całej Polsce jako neurofizjolog śródoperacyjny. Autorka i współautorka licznych publikacji w czasopismach o zasięgu krajowym i międzynarodowym z zakresu neurochirurgii, neurologii, neurologii dziecięcej i neuropsychologii.