Na twoich powiekach pojawiły się żółte grudki, które nie wiążą się z bólem? Prawdopodobnie to żółtaki – bardzo charakterystyczny objaw hipercholesterolemii. Sprawdź, skąd się bierze i jak z nią skutecznie walczyć.

 

Z podwyższonym poziomem cholesterolu LDL zmaga się nawet 60% Polaków[1]. Wiele osób – szczególnie tych, którzy nie kontrolują profilu lipidowego – nie ma świadomości swojego stanu zdrowia. Chyba że na ich skórze pojawiają się żółte, niebolesne grudki. To skłania ich do wizyty u specjalisty, który – po skierowaniu na badania – stawia jednoznaczną diagnozę.

Hipercholesterolemia rodzinna – kiedy występuje?

Hipercholesterolemia rodzinna jest chorobą uwarunkowaną genetycznie. Odpowiada za wzrost stężenia cholesterolu LDL oraz cholesterolu całkowitego. W związku z tym stanowi przyczynę wielu poważnych powikłań pod postacią chorób układu sercowo-naczyniowego[2].

Chorobę tę dziedziczy się w sposób autosomalny dominujący – nieprawidłowy gen można odziedziczyć po jednym z rodziców. Wówczas prawdopodobieństwo wystąpienia hipercholesterolemii wynosi 50%. Ryzyko wzrasta nawet do 75%, gdy nieprawidłowy gen mają oboje rodzice.

Żółtaki – objaw hipercholesterolemii rodzinnej

O ile sam podwyższony poziom cholesterolu nie daje żadnych objawów, o tyle można wskazać kilka symptomów charakterystycznych dla hipercholesterolemii rodzinnej. Mowa o żółtakach, określanych również jako kępki żółte. Powstają one na skutek gromadzenia się odłożonego w organizmie cholesterolu.
Kępki żółte to niebolesne grudki w kolorze żółtym (niekiedy pomarańczowym lub brązowym), które:
• rosną powoli,
• mogą się ze sobą zlewać,
• są miękkie w dotyku,
• są płaskie lub delikatnie wypukłe.
Chociaż żółtaki najczęściej występują na powiekach, niekiedy pojawiają się w innych miejscach. Wówczas wyróżnia się:
• żółtaki ścięgna Achillesa,
• żółtaki guzowate (np. na kolanach, łokciach, stopach, rękach, a nawet pośladkach),
• żółtaki wyniosłe skórne,
• rąbek starczy rogówki[3].

Warto wiedzieć! Żółtaki – jako objaw hipercholesterolemii – pojawiają się dość rzadko. Znacznie częściej występują symptomy wskazujące na miażdżycę.

Zmagasz się z żółtakami? Udaj się do specjalisty

Jeśli zauważysz na swojej skórze grudki przypominające żółtaki, nie zwlekaj z wizytą u lekarza rodzinnego. Otrzymasz skierowanie na badania (w tym na profil lipidowy), które pomogą w postawieniu diagnozy.

W przypadku rozpoznania hipercholesterolemii rodzinnej kluczowe są wyniki cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL oraz trójglicerydów. Dlaczego? W przypadku stwierdzenia hipercholesterolemii dochodzi do:
• wzrostu stężenia całkowitego cholesterolu,
• wzrostu stężenia cholesterolu LDL,
• utrzymania na optymalnym poziomie trójglicerydów (niekiedy obserwuje się nieznacznie podwyższone ich stężenie)[4].

Oczywiście duże znaczenie ma też wywiad lekarski – szczególnie w kierunku rodzinnego obciążenia podwyższonym poziomem cholesterolu LDL.

Zdiagnozowana hipercholesterolemia rodzinna – co dalej?

Jeśli lekarz potwierdzi hipercholesterolemię rodzinną, trzeba będzie rozpocząć leczenie. Chociaż przyjmowanie odpowiednich leków na duże znaczenie, koniecznością jest także zmiana dotychczasowego stylu życia. Warto bowiem pamiętać, że nieprawidłowo skomponowana dieta oraz niska aktywność fizyczna (lub jej całkowity brak) sprzyjają wzrostom cholesterolu LDL czy cholesterolu całkowitego.

Modyfikacja nawyków żywieniowych

Istotą zmiany nawyków żywieniowych jest ograniczenie spożycia tych grup produktów, które odpowiadają za wzrost poziomu cholesterolu LDL. O czym zatem należy pamiętać?
• Zmniejsz spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, których źródłem jest np. nabiał, czerwone mięso. Szacuje się, że każdy dodatkowy 1% energii pochodzącej z tych tłuszczów przyczynia się do wzrostu cholesterolu LDL nawet o 1,6 mg/dl[5].
• Ogranicz spożycie izomerów trans kwasów tłuszczowych. Ich źródłem są nie tylko niskiej jakości wyroby cukiernicze czy fast foody, ale również mięso pochodzące od przeżuwaczy. Zaleca się, aby spożycie tych tłuszczów było możliwie jak najmniejsze.
• Włącz do diety sterole roślinne, którymi wzbogacona jest np. miękka margaryna Optima Cardio. Istnieją dowody na to, że ich spożycie na poziomie 1,5-2,4 g dziennie – w połączeniu z prawidłowo zbilansowaną dietą i zdrowym stylem życia – obniża poziom cholesterolu o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni[6].

Zwiększenie aktywności fizycznej

Odpowiedni rodzaj aktywności fizycznej, o właściwej częstotliwości oraz czasie trwania, pomaga zredukować poziom cholesterolu LDL. Co i jak ćwiczyć, aby osiągnąć zadowalające rezultaty? Świetnie sprawdzi się jazda na rowerze, pływanie, taniec albo energiczny marsz.
Nie warto bagatelizować objawów hipercholesterolemii – szczególnie jeśli masz do niej genetyczną tendencję. Wystarczy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, aby rozpocząć leczenie.

[1] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/88295,hipercholesterolemia
[2] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/140975,hipercholesterolemia-rodzinna
[3] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/88295,hipercholesterolemia
[4] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/88295,hipercholesterolemia
[5] Wytyczne ESC/EAS dotyczące postępowania w dyslipidemiach: jak dzięki leczeniu zaburzeń lipidowych obniżyć ryzyko sercowo‑naczyniowe (2019); Zeszyty edukacyjne. Kardiologia polska 3/2020
[6] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can