Wrzesień - październik to czas, gdy jabłka królują na naszych stołach – pachnące, soczyste, a przede wszystkim idealne do przygotowania jesiennych przetworów. Światowy Dzień Jabłka, który przypada 28 września, to świetna okazja, aby nie tylko docenić ten owoc, ale też porozmawiać o jednym z jego kluczowych składników – cukrze. Choć jabłka zawierają naturalne cukry, to w kuchni często sięgamy po biały cukier, by wzbogacić smak wielu potraw z jabłek. Czy to źle? Niekoniecznie! Kluczem jest umiar.
Jabłko – naturalna skarbnica zdrowia
Jabłka są jednym z najpopularniejszych owoców na świecie, a ich wszechstronne korzyści zdrowotne sprawiają, że zasługują na miano „naturalnej skarbnicy zdrowia”. To owoc bogaty w witaminę C – silny przeciwutleniacz wspierający odporność – oraz witaminy z grupy B, które są kluczowe dla prawidłowego metabolizmu.
,,Jednym z najważniejszych składników jabłek nieobranych jest błonnik, zarówno rozpuszczalny (jak pektyny), jak i nierozpuszczalny. Błonnik rozpuszczalny pomaga obniżyć poziom cholesterolu we krwi, co może zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, podczas gdy błonnik nierozpuszczalny poprawia perystaltykę jelit, wspierając prawidłowe trawienie i zapobiegając zaparciom. Jabłka są również źródłem przeciwutleniaczy, takich jak flawonoidy i polifenole, które mają działanie przeciwzapalne i mogą chronić komórki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Regularne spożywanie jabłek może obniżać ryzyko nowotworów, zwłaszcza raka jelita grubego, a także wspierać zdrowie mózgu i zmniejszać ryzyko chorób neurodegeneracyjnych” – podkreśla dietetyczka Jadwiga Przybyłowska, ekspertka kampanii „Słodka Równowaga”.
Dzięki swojej wszechstronności, jabłka mogą być spożywane zarówno na surowo, jak i w formie przetworzonej, co czyni je niezwykle popularnym składnikiem w kuchni. Naturalne cukry zawarte w jabłkach, w połączeniu z błonnikiem, dostarczają energii i pomagają stabilizować poziom glukozy we krwi. Dzięki temu jabłka są nie tylko smacznym, ale także zbilansowanym wyborem w naszej diecie.
Cukier w jabłkach a cukier dodany
Podczas przygotowywania przetworów z jabłek, istotne jest zrozumienie roli cukru zarówno naturalnie występującego w owocach, jak i cukru dodawanego w procesie przetwarzania.
Cukier naturalnie występujący w jabłkach, czyli fruktoza, odgrywa ważną rolę w zbilansowanej diecie. Jest on integralną częścią owoców, gdzie współdziała z błonnikiem, kwasami organicznymi i witaminami, co zapewnia stopniowe uwalnianie energii. Dzięki temu fruktoza w jabłkach sprzyja długotrwałemu uczuciu sytości oraz stabilizuje poziom cukru we krwi, co jest korzystne dla osób z problemami metabolicznymi, takimi jak cukrzyca czy insulinooporność. Pektyny zawarte w jabłkach, będące rodzajem rozpuszczalnego błonnika, dodatkowo pomagają spowolnić trawienie cukrów, co zapobiega gwałtownym skokom poziomu glukozy.
Jednak, mimo że jabłka same w sobie są źródłem naturalnych cukrów, często w przetworach owocowych, takich jak dżemy czy konfitury, dodaje się dodatkowy cukier. Czemu?
,,W przetworach owocowych biały cukier działa jako naturalny konserwant dzięki swoim właściwościom higroskopijnym, które absorbują wilgoć i zapobiegają rozwojowi pleśni oraz bakterii. Dodatek cukru pozwala na dłuższe przechowywanie przetworów, a także na uzyskanie pożądanej konsystencji i smaku. Jednak kluczowy jest umiar. Dlatego warto dostosować ilość dodawanego cukru do indywidualnych preferencji smakowych oraz potrzeb zdrowotnych. Ważna jest także świadomość, jak przechowywane są przetwory owocowe. Jeżeli dysponujemy spiżarnią, w której jest chłodno, czyli 10-15 stopni, wtedy łatwiej jest uniknąć zepsucia przetworów, nawet jeśli zawierają one niewielką ilość cukru lub są go całkowicie pozbawione. Przechowywanie w wyższych temperaturach zwiększa ryzyko szybszego psucia się wyrobów, co może wymagać dodania większej ilości cukru w celu ich zabezpieczenia’’ – wyjaśnia ekspertka kampanii „Słodka Równowaga”.
Możliwość samodzielnego doboru ilości cukru w przetworach z jabłek, które same w sobie są dość słodkie, pozwala na przygotowanie zbilansowanych wersji tradycyjnych wyrobów. W ten sposób możemy cieszyć się smakowitymi przetworami, które nie tylko zachowują wartości odżywcze jabłek, ale również pozwalają na ich długotrwałe przechowywanie i cieszenie się nimi przez cały rok.
Czym słodzić domowe przetwory?
Jak już wiemy, biały cukier wciąż ma swoje nieocenione miejsce w domowych przetworach. Dodaje nie tylko słodyczy, ale także podkreśla smak owoców i konserwuje produkty, co przedłuża ich trwałość. Jednak oprócz tradycyjnego cukru, można sięgnąć po różne alternatywy, które wzbogacą nasze wyroby o subtelne nuty smakowe.
Cukier trzcinowy nadaje delikatny, karmelowy posmak, idealny do przetworów o głębszym smaku. Miód, mimo że ma intensywniejszy smak i cenne właściwości zdrowotne, najlepiej dodawać pod koniec gotowania, aby zachować jego właściwości odżywcze. Syrop klonowy i syrop z agawy oferują z kolei delikatne nuty smakowe. Melasa, ciemnobrązowy syrop powstający jako produkt uboczny przy produkcji cukru, dodaje głębokiego, nieco dymnego smaku i jest bogata w minerały.
„Wybór odpowiedniego słodkiego dodatku do domowych przetworów może mieć wpływ nie tylko na smak, ale również na ich właściwości zdrowotne. Warto eksperymentować, aby znaleźć produkty najbardziej odpowiednie dla swojego zdrowia i preferencji smakowych. Warto dodać, że kluczowa jest jakość owoców wybieranych do domowych przetworów czyli najlepiej aby były ekologiczne i bardzo mocno dojrzałe, wtedy są naturalnie bardziej słodkie ” – mówi Jadwiga Przybyłowska.
Co zrobić z jabłek?
Jabłka to niezwykle wszechstronny owoc, który można wykorzystać do przygotowania różnorodnych przetworów, cieszących podniebienie przez cały rok. Z okazji Światowego Dnia Jabłka, obchodzonego 28 września, warto zastanowić się, jak najlepiej wykorzystać ten zdrowy dar natury.
Jednym z najpopularniejszych sposobów na zachowanie smaku jabłek jest przygotowanie domowych dżemów, konfitur czy musów, które świetnie sprawdzają się jako dodatek do pieczywa, naleśników czy ciast. Jabłka doskonale nadają się również do produkcji soku, który można pasteryzować i przechowywać przez wiele miesięcy. Oprócz tego warto pomyśleć o zrobieniu kompotu z jabłek, który przypomni letnie smaki zimą, lub suszonych plasterków jabłka, idealnych jako zdrowa przekąska. Dla miłośników kulinarnych eksperymentów ciekawym pomysłem może być przygotowanie octu jabłkowego, który ma wiele zastosowań zarówno w kuchni, jak i domowej apteczce.
Światowy Dzień Jabłka to doskonała okazja, by docenić wszechstronność tego owocu i spróbować nowych przepisów. Przetwory z jabłek to świetny sposób na zatrzymanie ich aromatu i wartości odżywczych na dłużej, a także na tworzenie wyjątkowych, domowych smaków.
Przepis 1: Domowy dżem jabłkowy z cynamonem
Składniki:
- 1,5 kg jabłek (obranych i pokrojonych na małe kawałki)
- 500 g cukru (można zmniejszyć ilość do 300 g, w zależności od słodkości jabłek)
- 1 łyżeczka cynamonu
- Sok z 1 cytryny
Sposób przygotowania:
- Jabłka umieść w dużym garnku, dodaj cukier i sok z cytryny.
- Gotuj na małym ogniu, aż jabłka się rozpadną, a cukier całkowicie się rozpuści (ok. 30-40 minut).
- Dodaj cynamon i gotuj jeszcze przez 5-10 minut, mieszając od czasu do czasu.
- Dżem przelej do wyparzonych słoików, zamknij szczelnie i odstaw do góry dnem, aby słoiki się zassały.
Przepis 2: Mus jabłkowy z wanilią
Składniki:
- 2 kg jabłek (obranych i pokrojonych w ćwiartki)
- 200 g cukru (lub do smaku)
- 1 laska wanilii (lub 1 łyżeczka ekstraktu waniliowego)
- Sok z 1 cytryny
Sposób przygotowania:
- Jabłka umieść w dużym garnku, dodaj cukier, sok z cytryny i laskę wanilii (przekrojoną na pół, z wydrążonymi ziarenkami).
- Gotuj na małym ogniu, aż jabłka zmiękną i rozpadną się, a cukier całkowicie się rozpuści (ok. 30-40 minut).
- Usuń laskę wanilii i zblenduj mus na gładką konsystencję.
- Przelej gorący mus do wyparzonych słoików, zamknij szczelnie i odstaw do góry dnem, aby słoiki się zassały.