Jak to robią inni?

Usługi dla seniorów we Włoszech świadczone w środowisku domowym.

(część I)

dr Joanna Plak

Włochy są jednym z najszybciej starzejących się państw w Europie. Niekorzystna  sytuacja demograficzna rodzi wiele wyzwań dla polityki społecznej wobec osób w podeszłym wieku,  w postaci konieczności zapewnienia im opieki i stworzenia warunków do niezależnego funkcjonowania w społeczeństwie; jak również dla polityki rodzinnej w postaci konieczności zapewnienie wsparcia członkom rodziny, sprawującym opiekę nad seniorami i stworzenia im godziwych warunków do wykonywania czynności opiekuńczych.

Włochy są nastawione na aktywizację seniorów i utrzymywanie ich samodzielności w środowisku domowym tak długo jak jest to możliwe. I chociaż model opieki nad seniorami jest zróżnicowany geograficznie (w bogatszych regionach północnych i centralnych Włoch opieka ma charakter instytucjonalny; na ubogim południu seniorami zajmują się członkowie rodzin) to najwięcej uwagi przywiązuje się do poprawienia jakości opieki sprawowanej w środowisku domowym seniora. W odróżnieniu od lat 80-tych i wcześniejszych, współcześnie nastąpiło przejście od rodzinnego modelu opieki zapewnianego przez kobiety – członkinie rodziny do modelu opieki z badante – obcą kobietą - w rodzinie. Istnieje grupa seniorów, którzy są zdecydowani by pozostać w swoich domach, jednak wymagają stałego lub czasowego wsparcia, którego nie jest im w stanie zapewnić rodzina lub badante. Dla takich seniorów powstał sektor usług świadczonych w środowisku domowym przez wyspecjalizowane podmioty.  Do usług świadczonych w tym sektorze możemy zaliczyć: opiekę paliatywną, monitoring z systemem alarmowym, Assistenza Domicilare Socio-Assistenziale, Telesoccorso, telemedycynę. Pronto Salute, książki z dostawą do domu, catering dla seniora, Centro Provinciale per l’Adattamento dell’ Ambiente Domestico.

Wymienione usługi zostaną pokrótce scharakteryzowane poniżej.

Opieka paliatywna (hospicjum domowe) jest to usługa, w ramach której wyspecjalizowani opiekunowie, pielęgniarki, a w uzasadnionych przypadkach także lekarze, przychodzą do domu chorego z określoną częstotliwością świadcząc usługi określone w kontrakcie.  Ten rodzaj wsparcia jest adresowany do bardzo schorowanych seniorów, niezdolnych do samodzielnej egzystencji bez profesjonalnego wsparcia opiekuńczo-medycznego.

Monitoring z systemem alarmowym – ta usługa ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa seniorów, zwłaszcza mieszkających samotnie, poprzez podłączenie ich do systemu monitoringu umożliwiającego reakcję w sytuacji gdyby w domu seniora doszło do zdarzenia niebezpiecznego dla jego zdrowia lub życia. Do takich sytuacji zaliczamy np. napad na dom seniora w celu dokonania kradzieży.

Assistenza Domicilare Socio-Assistenziale (SAD) obejmuje pakiet usług świadczonych przez wyspecjalizowanych opiekunów w obszarze wykonania zabiegów higieny osobistej, udzielenia pomocy przy wstawaniu, kąpieli, przemieszczaniu się, wykonywaniu lub dostarczaniu posiłków, robienia zakupów itp.

Telesoccorso jest to usługa, umożliwiająca nawiązanie połączenia z operatorem, który w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia seniora zawiadomi odpowiednie służby i będzie pośredniczył w dostarczeniu usług, z których musi skorzystać senior. Ta usługa dotyczy zgłoszeń nie tylko o charakterze medycznym, ale także innych wymagających pilnej interwencji jak np. upadek seniora w trakcie przemieszczania się po domu i brak możliwości samodzielnego podniesienia się z podłogi.

Telemedycyna to usługa, która dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii umożliwia kontrolowanie stanu zdrowia seniora na odległość, oraz udzielenie mu pomocy medycznej w sytuacji zagrożenia jego zdrowia lub życia. Dzięki telemedycynie lekarz przyjeżdża do pacjenta tylko w sytuacji gdy jego stan zdrowia bezwzględnie tego wymaga. W innych przypadkach pomoc jest udzielana telefonicznie, co znacząco obniża koszty świadczenia opieki medycznej. Lekarze chętnie korzystają z tej usługi w przypadku pacjentów kardiologicznych, ale również innych cierpiących na przewlekłe schorzenia.

Pronto salute jest to usługa skierowana do seniorów, których zły stan zdrowia uniemożliwia udanie się do apteki w celu realizacji recepty i wykupienia leków. W ramach tej usługi niezbędne lekarstwa, zamówione przez seniora telefonicznie w określonych aptekach, zostaną mu dostarczone do domu.

Kolejna usługa – książki z dostawą do domu - jest skierowana do seniorów mających problemy z poruszaniem się, a jednocześnie lubiących czytać książki. Biblioteki biorące udział w akcji umożliwiają seniorowi telefoniczne zamówienie książek, które są potem dostarczane do jego domu. Częstotliwość dostaw wynosi 1-2 razy w tygodniu.

Niesamodzielni seniorzy mogą korzystać także z usługi cateringu dla seniorów. Firma, która wygrała przetarg w danym regionie dostarcza posiłki do domu klienta. Posiłki są przygotowane zgodnie z zaleceniami lekarza/dietetyka i uwzględniają stan zdrowia seniora, jego zapotrzebowanie energetyczne oraz inne uwarunkowania związane z wiekiem.

Centro Provinciale per l’Adattamento dell’ Ambiente Domestico (CAAD) realizuje usługi doradcze w obszarze możliwości dostosowania mieszkania do potrzeb tracącego sprawność seniora. Specjaliści oglądają mieszkanie seniora i analizują możliwości likwidacji barier architektonicznych, np. w postaci wysokich progów i zamontowania elementów umożliwiających sprawne poruszanie się po mieszkaniu oraz swobodne korzystanie z niego, np. poprzez zamontowanie uchwytów przy wannie, dzięki którym, senior będzie mógł bez trudu do niej wejść i wydostać się z niej. Doradzają także skąd można pozyskać wsparcie finansowe na remont mieszkania. Porady są udzielane przez zespół specjalistów, w skład którego wchodzą: pracownik społeczny, inżynier, architekt oraz fizjoterapeuta.

Tak bogaty zestaw usług świadczonych w środowisku domowym seniora świadczy o tym, iż priorytetem włoskiej polityki wobec osób starych jest zapewnienie seniorowi możliwości długiego, aktywnego funkcjonowania w środowisku domowym i tym samym opóźnienie jego przejścia do zewnętrznej opieki instytucjonalnej.

W kolejnej części artykułu omówię usługi dla seniorów świadczone w instytucjach pobytu dziennego (o charakterze czasowym), w instytucjach  stacjonarnych (o charakterze całodobowym) oraz usługi świadczone dla seniorów przez inne instytucje zlokalizowane w ich środowisku lokalnym.