Podstawowe zasady żywienia osób w starszym wieku.

Część I

dr Joanna Plak

 

Prawidłowe żywienie osób starszych często jest wyzwaniem dla nich samych oraz dla ich opiekunów. Wśród seniorów duży odsetek stanowią osoby niedożywione oraz popełniające błędy żywieniowe, polegające w szczególności na nadmiernym spożywaniu tłuszczów pochodzenia zwierzęcego oraz węglowodanów.

Osoby w wieku 60+ spożywają również zbyt mało płynów, co często prowadzi do zaburzenia regulacji cieplnej i odwodnienia. Zmniejszony metabolizm dodatkowo utrudnia przyswajanie witamin i składników mineralnych występujących w posiłkach. Prof. dr hab. Mirosław Jarosz*1opracował żywieniową listę kontrolną, dotyczącą nieprawidłowości w żywieniu osób starszych.

Na liście znalazły się takie czynniki, zwiększające ryzyko wystąpienia niedożywienia, jak:

• Choroby wpływające na trudności w jedzeniu, wymagające stosowania diety, w tym zaburzenia pamięci w zakresie zapamiętywania czy i ile posiłków zostało spożytych, jak również depresja.
• Nieprawidłowe żywienie – dieta monotematyczna, zjadanie zbyt małej lub zbyt dużej ilości pożywienia, unikanie owoców i warzyw, spożywanie zbyt dużej ilości alkoholu.
• Choroby jamy ustnej, w tym braki w uzębieniu, wpływające na zdolność gryzienia
  i przeżuwania produktów spożywczych.
• Przyjmowanie zbyt dużej ilości leków, wśród których część może obniżać lub zwiększać apetyt.
• Problemy finansowe wpływające na brak możliwości zakupienia odpowiedniej ilości żywności lub produktów spożywczych dobrej jakości.
• Samotność, ograniczenie kontaktów społecznych, wpływające na pogorszenie samopoczucia oraz powodujące obniżenie apetytu.
• Potrzeba pomocy przy samoobsłudze, związana z brakiem możliwości samodzielnego zrobienia zakupów lub przygotowania posiłków, a także samodzielnego jedzenia.
• Niezamierzone zmiany masy ciała przejawiające się w traceniu lub przybieraniu na wadze kilkunastu kilogramów w krótkim czasie, bez stosowania specjalnej diety.

Seniorzy mogą samodzielnie ocenić swój stan odżywiania wypełniając krótki test zaproponowany przez prof. dr hab. Mirosława Jarosza.

Źródło: Jarosz M., Żywienie osób w wieku starszym, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, 2011, s.59-60

Jeżeli osoba uzyskała w teście od 0 do 2 punktów oznacza to wynik prawidłowy, bez ryzyka niedożywienia. Osiągniecie wartości od 3 do 5 punktów oznacza umiarkowane ryzyko niedożywienia. Uzyskanie 6 i więcej punktów oznacza wysokie ryzyko niedożywienia; osiągnięty wynik wymaga konsultacji z lekarzem.

Koniec części I.

*1 Jarosz M., Żywienie osób w wieku starszym, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, 2011, s.55-58