Demencja starcza
dr Joanna Plak-Warecka
Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia, demencja starcza, zwana inaczej otępieniem, to zespół objawów, które pojawiły się wskutek przewlekłej lub postępującej choroby mózgu. Przebiega ona z zaburzeniem funkcji poznawczych, które negatywnie oddziałują na funkcje intelektualne, kontrolę emocji, zachowania społeczne.
Choroba nasila się z wiekiem i ma charakter przewlekły. W wielu przypadkach rozwija się latami, niezauważalnie. Do objawów demencji starczej zaliczamy m.in: kłopoty z pamięcią, zaburzenia orientacji czasu i przestrzeni, pogorszenie nastroju, występowanie skrajnych emocji, zaburzenia zachowania (w tym agresja), urojenia, omamy, kłopoty z nazywaniem przedmiotów, problemy z liczeniem, trudności w rozpoznawaniu bliskich osób, zaburzenia mowy.
Każda faza choroby charakteryzuje się występowaniem specyficznych dla niej symptomów.
W fazie pierwszej pojawiają się zaburzenia pamięci, początkowo niewielkie, które można omyłkowo powiązać z procesem starzenia się, jak np. zapominanie imion bliskich osób. Występują także zaburzenia mowy, które można mylnie powiązać z następstwem wypicia zbyt dużej ilości alkoholu. Pojawia się również zmienność nastroju oraz tendencja do unikania kontaktu z innymi.
W drugiej fazie nasilają się zaburzenia pamięci. Senior powraca do wspomnień z przeszłości, traktując je jako wydarzenia teraźniejsze. Ma problem z dokończeniem zdań, znalezieniem właściwych słów, stąd wypowiedzi często nie mają sensu. Zaczyna zachowywać się w sposób nieprzewidywalny, np. chce gdzieś gwałtownie wychodzić, przerażają go głośne dźwięki. Pomału traci apetyt. Zaczyna cierpieć na zaburzenia równowagi. Na tym etapie choroby, senior powinien znajdować się pod opieką osoby trzeciej.
Ostatnia faza choroby jest powiązana z całkowitym brakiem koordynacji ruchowej chorego. Nie potrafi on samodzielnie siadać, jeść. Nie rozpoznaje bliskich osób. Ciężko zrozumieć jego wypowiedzi. Cierpi na poważne zaburzenia poznawcze, np. widzi coś, czego inni nie dostrzegają; rozmawia ze zmarłymi osobami, jakby siedziały obok niego. W tej fazie choroby senior powinien znajdować się pod całodobową, specjalistyczną opiekę.
Demencji nie da się wyleczyć, można jedynie opóźnić farmakologicznie moment wystąpienia kolejnych faz. Im wcześniej zostanie zdiagnozowana choroba, tym szybciej można podjąć leczenie i polepszyć jakość życia chorego. Demencję można wstępnie zdiagnozować dzięki zastosowaniu jednego z dwóch testów.
Pierwszy- test rysowania zegara – polega na wydaniu seniorowi polecenia narysowania na kartce papieru tarczy zegara i zaznaczenie na niej określonej godziny, najczęściej 11.10. Inną metodą jest podanie seniorowi kartki z narysowaną wcześniej tarczą zegara i poproszenie go o narysowanie wskazówek i cyfr oznaczających godziny. Następnie ocenia się poprawność wykonania zadania. W najprostszej wersji przyznaje się 1 punkt za jego prawidłowe wykonanie i 0 punktów za błędne wykonanie lub brak realizacji polecenia. W wersjach skomplikowanych ocenie podlegają poszczególne etapy: zaznaczenie czasu, brak wskazówek, brak jednej z liczba, zamiana kolejności liczb, powtórzenie liczba, brak wykonania zadania. Jeśli wystąpi którykolwiek z błędów można podejrzewać demencję.
Drugi test – na siłę uścisku – polega na zmierzeniu siły uścisku w dłoni. Zdaniem amerykańskich naukowców istnieje zależność między osłabieniem siły uścisku, a wystąpieniem pierwszych objawów demencji. Test można wykonać u lekarza - senior jest proszony o trzykrotne ściśnięcie każdą ręką, siłomierza ręcznego. Każda próba jest punktowana. Osiągnięcie zbyt niskiego wyniku, poniżej 105 pkt u mężczyzn i poniżej 57 pkt u kobiet może sugerować demencję.
Na zakończenie warto obalić jeden z dosyć popularnych mitów, że demencja jest równoznaczna z chorobą Alzheimera. Otóż nie. Alzheimer jest tylko jednym z wielu rodzajów demencji.