Pracownicze Programy Emerytalne i Pracownicze Plany Kapitałowe

dr Joanna Plak-Warecka

Pracownicze Programy Emerytalne (PPE) i Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) umożliwiają gromadzenie oszczędności na poczet przyszłej emerytury, przy wsparciu finansowym pracodawcy, a w przypadku PPK także przy wsparciu państwa (wpłata powitalna w wysokości 250 zł, dopłaty roczne w wysokości 240 zł).

Jest to rozwiązanie dobrowolne, jednakże zalecane, zważywszy na prognozy według których składki płacone do ZUS, nie zagwarantują bezpieczeństwa finansowego na starość.

Utworzenie PPE zależy od pracodawcy, co oznacza że jeżeli nie zadeklaruje on woli prowadzenia Programu, to osoby zatrudnione u niego nie będą mogły skorzystać z tej formy gromadzenia oszczędności na starość. Utworzenie PPK jest natomiast obowiązkiem pracodawcy, więc jeśli spełnia on wymogi określone stosownymi aktami prawnymi, jest zobligowany do prowadzenia Programu.

Przystąpienie do PPE jest dobrowolne dla pracowników, zaś w przypadku PPK pracownik automatycznie przystępuje do Programu, o ile w wymaganym terminie nie złoży deklaracji z zamiarem odstąpienia od udziału w Programie. Deklaracja jest odnawialna co rok.

           Do PPE mogą przystąpić pracownicy, którzy legitymują się stażem pracy u danego pracodawcy wynoszącym minimum 3 miesiące (pracodawca może zwiększyć wymogi w zakresie wymiaru stażu pracy), z wyłączeniem pracowników którzy ukończyli 70 lat. PPK objęci są pracownicy, którzy nie ukończyli 55 lat i legitymują się minimum trzymiesięcznym okresem zatrudnienia u pracodawcy; pracownicy w przedziale wiekowym od 55 do 70 lat są zapisywani do PPK na swój wniosek.

Składkę podstawową na PPE, w wysokości do 7% wynagrodzenia uczestnika, opłaca pracodawca. Pracownik może zadeklarować opłacanie składki dodatkowej, w wysokości uzgodnionej z pracodawcą, do osiągnięcia limitu rocznego, który w 2023 roku wynosi 31.207,50 zł. W przypadku PPK składka podstawowa pracodawcy wynosi 1,5% wynagrodzenia pracownika, zaś dodatkowa – do 2,5% wynagrodzenia. Pracownik opłaca składkę dodatkową w wysokości 2%, może również zadeklarować opłacanie składki dodatkowej w wysokości do 2% wynagrodzenia.

Wypłata środków zgromadzonych w PPE następuje na wniosek uczestnika, po 60 roku życia lub po ukończeniu 55 lat i nabyciu przez niego prawa do emerytury. W przypadku ukończenia 70 lat wypłata środków następuje automatycznie, bez konieczności złożenia wniosku, o ile pracownik nie kontynuuje zatrudnienia u pracodawcy. Jeżeli kontynuuje, wypłata środków następuje po ustaniu stosunku pracy. Wcześniejsza wypłata środków jest możliwa jedynie w sytuacji likwidacji PPE. W przypadku PPK środki są wypłacane po ukończeniu 60 lat, jednak przewidziano możliwość wypłacenia zgromadzonych oszczędności (na preferencyjnych warunkach) w szczególnych sytuacjach życiowych, jak poważne zachorowanie uczestnika/dziecka/współmałżonka– do 25% lub konieczność sfinansowania wkładu własnego przy kredycie hipotecznym (do 45 roku życia) – do 100%. Można także dokonać zwrotu wpłaconych środków w dowolnym momencie, z uwzględnieniem kosztów potrącenia.

Środki z programów emerytalnych mogą być wypłacone jednorazowo lub ratalnie. Należy podkreślić, że podlegają one dziedziczeniu.