Opiekunowie osób starszych oraz osoby zatrudnione do wykonywania prac domowych
we Włoszech. Warunki pracy i płacy w świetle nowych regulacji prawnych *1.

dr Joanna Plak-Warecka

Szacuje się, że w 2020 roku we Włoszech pracowało około 920.722 opiekunów osób starszych (badanti) i pracowników wykonujących prace domowe (colf), z czego 87,6% stanowiły kobiety. 50,4% ogółu pracowników było zatrudnionych na północy kraju; 27,3% w Centrum; 12,8% na południu i 9,5% na wyspach.

Struktura zatrudnienia według wieku przedstawiała się następująco: 0,2% stanowiły osoby do 19 roku życia; 6,1% znajdowało się w przedziale wiekowym 20-29 lat; 14,4% w przedziale 30-39 lat; 26,6% w przedziale 40-49 lat; 34% w przedziale 50-59 lat; 18,7% ukończyło 60 rok życia. 68,8% badanti i colf pochodziło z innych krajów niż Włochy, w szczególności z: Rumunii (24,8%), Ukrainy (14,6%), Filipin (10,6%), Mołdawii (6,2%), Peru (5,4%), Albanii (3,9%), Maroko (3,8%), Ekwadoru (2,8%), Gruzji (2,5%) oraz Polski (2,3%).

Od 1 października 2020 roku osoba zatrudniająca personel wykonujący prace domowe jest zobligowana do dokonania obowiązkowych wpłat na Cassa Colf (w wolnym tłumaczeniu – fundusz dla pracowników wykonujących prace domowe) oraz do opłacania kwartalnych składek, z tytułu ich zatrudnienia, do INPS (odpowiednik polskiego ZUS), co ma na celu ograniczenie zatrudnienia w szarej strefie i poprawę warunków pracy tej grupy zawodowej.

Tab.1. Zatrudnienie badanti i colf w podziale na regiony – 2020

Tabela w pliku pdf  TUTAJ

Źródło: Rapporto Annuale sul Lavoro Domestico, Edizione 2021; Domina. Osservatorio Nazionale sul Lavoro Domestico.

We Włoszech wyróżnia się następujące kategorie pracowników, wykonujących prace domowe i świadczących usługi opiekuńcze:

• Kategoria A- zaliczają się do niej pracownicy niewykwalifikowani; zatrudnieni jako: sprzątaczki, praczki, pomoce kuchenne, opiekunowie zwierząt, pomocnicy ogrodników.
• Kategoria AS (A Super) – zaliczają się do niej pracownicy dotrzymujący towarzystwa samodzielnym osobom dorosłym i nie wykonujący jednocześnie dodatkowych prac.
• Kategoria B – zaliczają się do niej pracownicy tacy jak: kierowcy, kelnerzy, ogrodnicy, dozorcy, pokojówki, „złote rączki”, których praca może wymagać nadzoru ze strony pracodawcy.
• Kategoria BS – zaliczają się do niej pracownicy towarzyszący osobom samodzielnym, wykonujący także usługi porządkowe lub/i mające na celu wsparcie podopiecznego w wykonywaniu czynności dnia codziennego; także opiekunki do dzieci.
• Kategoria C – zaliczają się do niej osoby pracujące w charakterze kucharzy.
• Kategoria CS – zaliczają się do niej niewykwalifikowani asystenci osób niesamodzielnych/zależnych, wykonujący także (na życzenie) usługi związane ze sprzątaniem, czy wspieraniem podopiecznych w wykonywaniu czynności dnia codziennego.
• Kategoria D – zaliczają się do niej pracownicy wykwalifikowani, zatrudnieni, jako: majordomus, guwernantka, szef kuchni, szef ogrodników, zarządca dobrami rodzinnymi; którzy wykonują swoje zadania samodzielnie, w pełni odpowiadając za ich rezultat.
• Kategoria DS – zaliczają się do niej wykwalifikowani asystenci osób niesamodzielnych/zależnych, wykonujący również prace porządkowe i wspierający podopiecznych w wykonywaniu czynności dnia codziennego oraz wykwalifikowani asystenci rodzinni, wspierający rodziny z problemem psychicznym lub relacyjnym.

 

Źródło:https://insindacabili.it/contratto-colf-e-badanti-2023-tabelle-retributive-ferie-e-malattia/dostęp 11.07.2023

Przynależność do określonej kategorii, warunkuje wysokość zarobków pracowników.

Od 1 stycznia 2023 pracownicy poszczególnych kategorii, mają prawo do dziennego dodatku z tytułu pokrycia kosztów wyżywienia i zamieszkania w wysokości: 2,26 Euro za obiad/śniadanie; 2,26 Euro za kolację; 1,95 Euro za zakwaterowanie. Ponadto prawo do dodatku (w wysokości 112,34 Euro miesięcznie lub 0,60 Euro za godzinę) mają opiekunowie osób niesamodzielnych/zależnych (kategoria CS, DS), sprawujący opiekę nad więcej niż jednym podopiecznym.

W świetle nowych regulacji prawnych colf/badanti, w zależności od rodzaju zawartej umowy, mogą wykonywać swoją pracę przez 10 godzin dziennie, max 54 godziny tygodniowo (pracownicy mieszkający u pracodawcy) lub 8 godzin dziennie, max 40 godzin tygodniowo (pracownicy dochodzący, nie mieszkający u pracodawcy) z zachowaniem prawa do nieprzerwanej 11 – godzinnej przerwy. Pracownicy mają także prawo do 26 dni płatnego urlopu oraz są chronieni przed niezasadnym zwolnieniem.

Należy jednak podkreślić, że powyższe gwarancje mają zastosowanie jedynie wobec pracowników zatrudnionych legalnie. Niestety w dalszym ciągu wiele osób podejmujących te prace wykonuje je bez podpisania umowy, „godząc się” na gorsze warunki zatrudnienia, w tym: brak urlopów, zbyt długi czas pracy, niższe wynagrodzenie; czy utratę płynności finansowej w sytuacji długotrwałej choroby/ulegnięcia wypadkowi/urodzenia dziecka. W szczególnie trudnej sytuacji znajdują się osoby nie znające języka, słabo wykształcone, niewykwalifikowane, z problemami finansowymi, szukające zatrudnienia „na własną rękę”. To one, z dużym prawdopodobieństwem, zasilą szarą strefę.

 

(1  Opracowano na podstawie: https://insindacabili.it/contratto-colf-e-badanti-2023-tabelle-retributive-ferie-e-malattia/dostęp 11.07.2023