Przewlekła obturacyjna choroba płuc- POCHP

dr Joanna Plak

Przewlekła obturacyjna choroba płuc cechuje się rozwijającym i słabo odwracalnym utrudnieniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Występuje w szczególności u osób palących, jak również u osób mających objawy przewlekłego zapalenia oskrzeli lub rozedmy płuc.

Pierwszym objawem choroby jest poranny, uciążliwy kaszel, występujący bez uzasadnionej przyczyny (np. przeziębienia). W miarę postępu choroby pojawiają się duszności i zmęczenie przy wysiłku fizycznym. Choremu nadal dokucza uporczywy kaszel (szczególnie po przebudzeniu), któremu towarzyszy odkrztuszanie przezroczystej lub białej wydzieliny. Z czasem pojawia się duszność, nie tylko przy najmniejszym wysiłku, ale również podczas snu i wypoczynku; a chory odczuwa ucisk w klatce piersiowej. W zaawansowanych stadiach choroby pojawia się również świszczący oddech.

Choroba rozwija się w czterech stadiach:

I – małe nasilenie objawów i małe ryzyko zaostrzeń

II - objawy bardziej nasilone; małe ryzyko zaostrzeń

III - małe nasilenie objawów, ale duże ryzyko

IV - objawy bardziej nasilone; duże ryzyko zaostrzeń

PoCHP diagnozuje się poprzez wykonanie spirometrii, po przyjęciu leku rozkurczającego oskrzela. Co istotne wynik badania nie zawsze koreluje z zaobserwowanymi zaburzeniami, w postaci uciążliwego kaszlu i duszności.

W celu właściwego doboru leczenia, lekarz bada również: wpływ choroby na funkcjonowanie pacjenta i jego samopoczucie oraz ryzyko nasilenia objawów duszności. Służą do tego specjalne kwestionariusze, odpowiednio: test CAT i kwestionariusz mMRC.

Test CAT– pacjent odpowiada na pytania lekarza, zaznaczając na stosownej skali odpowiedź od 1 do 5, gdzie 0- oznacza brak objawów, a 5 – bardzo nasilone objawy. W toku wywiadu pojawiają się następujące sformułowania (wersja zmodyfikowana):

1.Kaszel:

Nigdy nie kaszlę (0) Kaszel w natężeniu… (1-4) Kaszlę cały czas (5)

2. 2. Zaleganie śluzu w oskrzelach

W ogóle nie mam zalegania śluzu w oskrzelach (0) Śluz zalega w natężeniu …. (1-4) Moje oskrzela są całkowicie wypełnione śluzem (5)

3. 3. Ucisk w klatce piersiowej

W ogóle nie odczuwam ucisku w klatce piersiowej (0) Odczuwam ucisk w natężeniu…. (1-4) Odczuwam silny ucisk w klatce piersiowej (5)

4. 4. Występowanie zadyszki

Nie mam zadyszki, gdy idę pod górę lub wchodzę po schodach na półpiętro (0) Mam zadyszkę w natężeniu… (1-4) Mam silną zadyszkę, gdy idę pod górę lub wchodzę po schodach na półpiętro (5)

5. 5. Wykonywanie codziennych czynności

Nie mam żadnych trudności z wykonywaniem jakichkolwiek czynności w domu (0) Mam trudności w natężeniu … (1-4) Mam bardzo duże trudności z wykonywaniem wszelkich czynności w domu (5)

6. 6. Wychodzenie z domu

Pomimo choroby płuc, wychodząc z domu, czuję się pewnie (0) Pomimo choroby płuc, wychodząc z domu odczuwam niepewność w natężeniu … (1-4) Z powodu choroby płuc, wychodząc z domu, czuję się bardzo niepewnie (5)

7. 7. Sen

Sypiam dobrze (0) Sypiam nie najlepiej w natężeniu (1-4) Z powodu choroby płuc sypiam bardzo źle (5)

8. 8. Energia do działania

Mam dużo energii do działania (0) Mam umiarkowaną energię do działania w natężeniu …(1-4) Nie mam w ogóle energii do działania (5)

Im wyższe wartości osiągnie pacjent, w tym większym stopniu choroba upośledza jego funkcjonowanie i obniża jakość życia.

Kwestionariusz mMRC – służy do badania stopnia nasilenia duszności w skali od 0 do 4, gdzie niższe wartości oznaczają początkowe stadia choroby, a wyższe – stadia bardziej zaawansowane.

0 - duszność występuje jedynie podczas dużego wysiłku fizycznego

1 - duszność występuje podczas szybkiego marszu po płaskim terenie lub wchodzenia na niewielkie wzniesienie

2- z powodu duszności chory chodzi wolniej niż rówieśnicy lub idąc we własnym tempie po płaskim terenie, musi się zatrzymywać dla nabrania tchu

3- po przejściu około 100 m lub po kilku minutach marszu po płaskim terenie chory musi się zatrzymać dla nabrania tchu

4 - duszność uniemożliwia choremu opuszczanie domu lub występuje przy ubieraniu się lub rozbieraniu

Po stwierdzeniu PoCHP chory musi regularnie pojawiać się u pulmunologa. Choroba nie jest wyleczalna, co oznacza że jej leczenie polega na złagodzeniu objawów i poprawie jakości życia. Oprócz przyjmowania leków- preparatów wziewnych, pacjent powinien przestrzegać diety, w szczególności: unikać ciężkostrawnych i wzdymających produktów; jeść często, małe posiłki; unikać jedzenia przed snem. Przestrzeganie tych zaleceń ułatwia pracę przeponie i łagodzi przebieg choroby. Należy podkreślić, że późno wykryta i nieleczona choroba prowadzi do ciężkiego uszkodzenia płuc, które uniemożliwia oddychanie i prowadzi do zgonu.