Zbieractwo, ścielenie łóżka w określonej kolejności, chowanie prezentów na „zaś”, używanie jednego czajnika przez 30 lat, układanie tabletek, schematyczne zachowania w ciągu dnia czy obsesja dotycząca pieniędzy – to tylko przykłady na to, jak uciążliwe może stać się zachowanie seniora. Czy to tylko niegroźne dziwactwa czy objaw zaburzeń psychicznych?

Historie z życia

Dziwne zachowania seniorów dotyczą wielu z nich. Często są one tylko irytujące, ale czasem stają się na tyle uciążliwe, że uniemożliwiają normalne funkcjonowanie starszej osoby i jej otoczenia. O swoich doświadczeniach opowiada Agata, której babcia, oskarżała wszystkich o kradzież: „Babcia była zawsze osobą temperamentną, jednak wraz z wiekiem zaczęła się stawać trudna do zniesienia.

Najpierw oskarżała sprzedawców, że źle wydali jej resztę, potem pytała często domowników, gdzie schowała pieniądze, następnie zaczęła oskarżać sąsiadów o włamania i kradzieże. Ostatecznie zmieniła życie rodziny w piekło nieustannie oskarżając najbliższych o to, że kradną jej pieniądze, biżuterię, a nawet na przykład poduszki.”

Z innym problemem zmagała się Krystyna, której matka stała się obsesyjną zbieraczką.

„ Mama jest z pokolenia wojennego. Tamte czasy są dla niej traumą, a okres powojenny także jej nie oszczędzał. Całe życie ciężko pracowała. Nauczyła się, że wszystko może się przydać. W latach PRLu, rzeczywiście brakowało wielu rzeczy i wszystko było na wagę złota, jednak później, gdy wiele rzeczy było łatwo dostępnych, mama nadal przyjmowała wszystko, co ktokolwiek był skłonny oddać, czy wyrzucić: pościel, stary sprzęt, obrusy, ubrania, zabawki a nawet puste słoiki. Wszystko to przechowywała w mieszkaniu. Z czasem rzeczy te zapełniły cały pokój do tego stopnia, że obecnie nie da się do niego wejść, bez konieczności przestawienia walizek, worków i reklamówek. Rzeczy poupychane są także we wszystkich szafach w całym mieszkaniu.”

Są przypadki, bardziej krępujące, które wprowadzają w zakłopotanie osoby z otoczenia seniora i sprawiają, że nie zawsze wiadomo, jak się zachować:” Babcia była całe życie niezwykle elegancką osobą. Dama starej daty w kapeluszu i sukience oraz na obcasach. Jednak starość zmieniła ją drastycznie. Ta piękna kobieta, która zawsze była pełna klasy i stylu za jeden z ulubionych tematów towarzyskich obrała sobie sprawy związane z fizjologią. Najpierw opowiadała o własnych problemach zdrowotnych, by w niedługim czasie informować przy stole o rodzaju i ilości oddawanych stolców czy kolorze moczu. Potrafiła także wbiegać do łazienki po domownikach, by sprawdzać rodzaj ich fekaliów. Zanim zaczęliśmy rozumieć przyczynę tych zachowań dochodziło do wielu krępujących, irytujących i nerwowych sytuacji” – opowiada Mirosław.

Groźne dziwactwa

Choć te dziwne zachowania są niezwykle irytujące, trzeba wiedzieć jedno – wiele z nich świadczy o zaburzeniach psychicznych. Czasem te dziwne zachowania są niegroźne, nawet zabawne dla otoczenia i gdy się nie pogłębiają, mogą być uznane za fanaberię, jednak często są to pierwsze sygnały choroby psychicznej.

Za większość z tych zachowań odpowiada demencja starcza, która jest ograniczeniem zdolności intelektualnych. Oznacza zmniejszenie możliwości nie tylko zapamiętywania, jak się powszechnie uważa, ale i rozumienia świata, otoczenia. Demencja z łaciny oznacza „bez rozumu”, co w dużej mierze określa szerokie spektrum możliwych zachowań osoby nią dotkniętą. Taka osoba ma ograniczoną możliwość pojmowania własnych zachowań, norm społecznych czy obiektywnego spojrzenia na otoczenie.

Za „dziwactwa” mogą być odpowiedzialne także inne choroby psychiczne, jak na przykład zaburzenia obsesyjno - kompulsyjne, które niemal zmuszają osobę nimi dotkniętą do wykonywania określonych działań czy zachowań.

Zauważenie zmiany zachowania seniora powinno być pierwszym sygnałem do obserwacji rozwoju sytuacji. Jeśli zmiany są trwałe, to zawsze należy to zgłosić lekarzowi rodzinnemu, który skieruje pacjenta na specjalistyczne badania, gdyż wczesne działanie rokuje na spowolnienie lub nawet zatrzymanie postępu choroby. Gdy choroba jest zaawansowana dużo trudniej jest sobie z nią radzić, a pewnych zmian nie da się odwrócić.

Nie zawsze groźne

Dziwactwa to jednak nie zawsze objaw choroby psychicznej. Często to indywidualna cecha, która nie jest w żaden sposób groźna, a czasem bywa zabawna. Doświadczenia wielu osób pokazują, że dziwactwa dotyczą nie tylko seniorów, ale ludzi niemal w każdym wieku. Jedni wąchają każdą rzecz przed włożeniem do ust, inni z upodobaniem jedzą kredę tablicową, są tacy, których z radością wdychają zapach benzyny na stacji paliw, a jeszcze inni nie znoszą dotykania guzików. Te drobne przyzwyczajenia czy fobie nie dezorganizują życia i nie sprawiają trudności w codziennym funkcjonowaniu. Wszak używanie od 40 lat jednego obrusu na święta nikomu nie szkodzi.

Bądźmy zatem ostrożni w obserwacji dziwnych zachowań u seniorów, by nie przegapić objawów zbliżającej się choroby. Jednocześnie pamiętajmy, że każdy ma swoje drobne dziwactwa – nawet wielcy ludzie, na przykład Karol Dickens fascynował się kostnicami, a Napoleon gustował w kobietach, które miały, delikatnie powiedziawszy, luźny stosunek do higieny. Pozwólmy zatem innym na ich małe niedorzeczności jednocześnie obserwując, czy nie stają się one centrum życia. 

seniorzy.PL