Senior w ujęciu międzynarodowym – Japonia
dr Joanna Plak
Japończycy są najstarszym społeczeństwem na świecie. Szacuje się, że przy zachowaniu obecnego tempa starzenia się społeczności japońskiej, w odległej przyszłości grozi jej całkowite wyginięcie.
Obecna struktura wiekowa społeczeństwa ma nie tylko negatywny wpływ na gospodarkę, ale również przyczynia się do zwiększenia przestępczości w tym kraju. W jaki sposób? Czy państwo wspiera seniorów w walce z samotnością? Jakie inne wyzwania związane ze starzeniem się społeczeństwa stoją przed Japonią?
Społeczeństwo japońskie jest nie tylko najstarszym społeczeństwem, ale również najbardziej samotnym. Znacząca większość starszych Japończyków prowadzi jednoosobowe gospodarstwa domowe. Szacuje się, ze w latach 1985 -2015 ta liczba uległa zwiększeniu o 600%. Dotkliwa samotność kieruje seniorów na drogę przestępstwa. Szczególną popularnością cieszą się kradzieże w sklepach. Senior, który popełni przestępstwo trafia do więzienia, a tam ma zapewnione towarzystwo innych osób. Dla wielu starszych Japończyków jest to lepsza alternatywa od pozostawania w samotności w domu. Koszt utrzymania seniora w więzieniu przewyższa koszt utrzymania więźnia w innym wieku, gdyż w tym przypadku trzeba doliczyć koszt specjalnej opieki, leków.
Samotność dotyka także seniorów przebywających w domach opieki. W niektórych placówkach w walce z samotnością podopiecznych wykorzystywane są roboty. Przykładem jest robot Telenoid, Przypomina on kształtem człowieka, ma 50 cm wzrostu i waży około 27 kg. Telenoid słucha komunikatów, odpowiada na pytania w prosty sposób, porusza głową. Innym przykładem jest robot Pocobee, stworzony przez koncern Toyoty . Potrafi on rejestrować głos użytkownika i prowadzić rozmowę ze swoim właścicielem. Dodatkowo potrafi przypominać seniorowi o konieczności wykonania rutynowych czynności. Toyota nieustannie pracuje nad tworzeniem najnowszej generacji robotów, które nie tylko będą prowadziły rozmowę z właścicielem, ale będą w stanie wspomóc go w wykonywaniu codziennych czynności domowych, podać leki lub wodę. Do innych nowoczesnych narzędzi wspierających seniorów można zaliczyć technologię „Mimamori Eye” (czuwający stróż), która pomaga zlokalizować zaginionych seniorów w promieniu 20 km. Jest ona szczególnie przydatna w przypadku osób z demencją. Nie jest ona wykorzystywana bezpośrednio przez seniora, ale ułatwia sprawowanie nad nim opieki.
Walka z samotnością seniorów to bardzo poważne, ale nie jedyne wyzwanie, stojące przez Japonią. Opieka nad starzejącym się społeczeństwem, w szczególności w domach opieki, generuje bardzo wysokie koszty dla państwa. Alternatywą jest wsparcie seniora w jego środowisku zamieszkania tak długo jak jest to możliwe i opóźnienie tym samym momentu jego przejścia do wyspecjalizowanej placówki opiekuńczej. W tym celu testowane jest rozwiązanie wykorzystujące najnowocześniejsze technologie - „inteligentne domy”. Są one wyposażone w szereg czujników reagujących na zachowania odbiegające od normy, rejestrujących pogorszenie się stanu zdrowia seniora i zdolnych do zawiadomienia odpowiednich służb. W sytuacji pożaru potrafią odłączyć prąd, a w przypadku zalania- wodę. „Inteligentne mieszkania” mogłyby odciążyć państwo w kosztach związanych z opieką nad seniorami w domach opieki poprzez umożliwienie im maksymalnie długiego pozostawania w dobrze znanym środowisku domowym. Jednak koszt przekształcenia „zwykłego mieszkania” w „inteligentny dom” przekracza możliwości finansowe zdecydowanej większości Japończyków.
Jak wynika z artykułu japoński senior to nie tylko zadowolony z życia turysta, którego stać na podróże, zwiedzanie świata i beztroskie wydawanie emerytury. To jest także senior schorowany, samotny, który w ostatnich latach życia jest skazany jedynie na towarzystwo humanoidalnego robota.