Badania epidemiologiczne potwierdzają wysoki odsetek uzależnień wśród seniorów. Nadużywanie alkoholu stanowi już problem ponad 15% mężczyzn i około 10% kobiet powyżej 65. roku życia. Dane są jeszcze bardziej niepokojące dla osób hospitalizowanych – problem dotyczy aż 20% chorych w grupie wiekowej 60+. Eksperci alarmują: seniorzy potrzebują pomocy.

Bez ograniczeń wiekowych

 

Problem uzależnienia od alkoholu czy narkotyków przypisuje się najczęściej osobom młodym. Okazuje się jednak, że silną grupę stanowią także osoby starsze, po 60. roku życia. Raport Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii dotyczący problemu narkotykowego w Europie w 2012 roku podaje, że aż 1,4% uzależnionych stanowią osoby w przedziale wiekowym od 50 do 64 lat. Alarmująca jest również tendencja wzrostowa liczby uzależnień od alkoholu wśród osób hospitalizowanych, powyżej 60 roku życia. Z problemem najczęściej spotykają się lekarze i pracownicy izb przyjęć. Szacują, że nawet co drugi pacjent może cierpieć na chorobę alkoholową. To także poważny problem domów opieki oraz oddziałów psychiatrycznych,
w których notuje się bardzo wysoki stopień uzależnienia – w niektórych przypadkach nawet do 70% hospitalizowanych seniorów wykazuje tendencję do nadużywania alkoholu. Ponadto wśród kobiet coraz częściej spotykane jest uzależnienie od leków, wśród których dominują środki nasenne i przeciwbólowe dostępne bez recepty. – W procesie walki z uzależnieniem istotne jest dostrzeżenie i trafne diagnozowanie problemu. Niestety często objawy uzależnienia od alkoholu, nikotyny, narkotyków bądź leków przypisywane są innej chorobie, wynikającej z zaawansowanego wieku – mówi dr Jarosław Strzelec, psychiatra, ordynator Kliniki Psychiatrycznej i Leczenia Uzależnień Inventiva w Tuszynie k. Łodzi. – Uzależnienia wśród osób starszych to wciąż temat tabu, dlatego działania placówek wspierających profilaktykę i leczenie, ukierunkowane są głównie na osoby młode, często eksperymentujące z używkami. Marginalizowanie uzależnień w grupie seniorów to poważny błąd – dodaje.

 

Trudne zmiany

 

Przyczyn dynamicznie rosnącej grupy uzależnionych seniorów można upatrywać we wzorcach, jakie wypracowali w młodości. Pokolenie powojennego wyżu demograficznego weszło właśnie
w wiek emerytalny, wraz z upodobaniem do używek takich jak alkohol, papierosy czy narkotyki. Zdarza się, że idee „Dzieci-Kwiatów", ich kultura, muzyka, sztuka i poczucie wolności do dziś są wyznacznikiem etycznym, a w wielu przypadkach piętnem dla seniorów, którzy w dawnych nawykach szukają powrotu do młodości. Z kolei u osób dojrzałych, które po używki sięgnęły dużo później, źródeł uzależnienia należy szukać w reakcji na niepożądane zmiany, na przykład przejście na emeryturę. Dla wielu osób jest to trudny czas również ze względu na coraz bardziej odczuwalny i w wielu przypadkach bolesny proces starzenia. W seniorach wzrasta poczucie utraty prestiżu i satysfakcji z życia, zaczynają odczuwać samotność i pustkę, co niekiedy wynika również z rozluźnienia więzi rodzinnych. Czynnikiem popychającym w stronę używek może być także utrata bliskiej osoby, trudna sytuacja materialna, choroba lub niechęć do zaakceptowania zmian, jakie niesie ze sobą wiek. W obliczu takiej perspektywy sięganie po alkohol, narkotyki, środki nasenne lub przeciwbólowe, ale także nadmierne oglądanie telewizji, jest ucieczką przed pozornie bezproduktywnym życiem seniora. Zdarza się jednak, że nadmiar wolnego czasu seniorzy traktują jako okazję do spełniania marzeń czy rozwijania nowego hobby, na które wcześniej nie było czasu. Potrafią odnaleźć się w nowych realiach oraz korzystać z możliwości rozwijającej się technologii traktując czas emerytury jako szansę na realizowanie wcześniejszych pragnień. – Dojrzałe osoby wymagają szczególnej troski, zainteresowania i wsparcia ze strony najbliższych. To właśnie oni najczęściej jako pierwsi dostrzegają niepokojące symptomy związane z zaburzeniami psychicznymi, chorobą alkoholową lub innym uzależnieniem. Kluczem do sukcesu jest szybka reakcja, trafna diagnoza i podjęcie właściwego leczenia – mówi dr Jarosław Strzelec.

W procesie walki z uzależnieniami w grupie seniorów istotne jest już samo zwrócenie uwagi na istniejący problem. Właściwe rozpoznanie przyczyn uzależnienia, a także potrzeb i oczekiwań chorego jest podstawą do opracowania odpowiedniego programu leczenia. Eksperci przekonują, że szanse na powodzenie terapii odwykowej są znacznie większe u osób dojrzałych ze względu na umiejętność lepszego radzenia sobie z sytuacjami kryzysowymi, która wynika z doświadczenia życiowego.