Etapy przechodzenia na emeryturę – charakterystyka i wyzwania

dr Joanna Plak

Przejście na emeryturę wywołuje wiele stresu u znaczącej części społeczeństwa. Niejednokrotnie kojarzy się ze zbyt dużą ilością czasu wolnego i nudą, spadkiem poziomu życia na skutek otrzymywania mniejszej ilości pieniędzy niż w czasie aktywności zawodowej, czy w końcu z poczuciem bezużyteczności. Należy sobie uświadomić, że przechodzenie na emeryturę jest procesem długotrwałym, który zaczyna się już w czasie aktywności zawodowej.  Według  Atchleya możemy w tym procesie wyodrębnić siedem etapów (faz).

I faza jest oddalona w czasie. Ma swój początek w czasie aktywności zawodowej, gdy pracownik osiąga wiek średni ale nie myśli jeszcze intensywnie o emeryturze. W tym okresie pojawiają się sporadyczne myśli, że kiedyś nastąpi moment zakończenia aktywności zawodowej.

Są to jednak myśli przyjemne, gdyż emerytura kojarzy się z zasłużonym odpoczynkiem, długim urlopem, czasem w którym można realizować swoje pasje. Jest to więc czas wyczekiwany.

II faza – przedemerytalna - oznacza zbliżanie się do wieku emerytalnego i skutkuje opracowywaniem planów związanych z emeryturą. Dla tej fazy charakterystyczne jest gromadzenie oszczędności emerytalnych, planowanie alternatywnych źródeł pozyskiwania pieniędzy po przejściu na emeryturę, wykupywanie prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych lub ubezpieczeń na życie. W tej fazie człowiek myśli przede wszystkim o materialnym zabezpieczeniu swojej starości.

III faza nazywana jest miesiącem miodowym. Towarzyszy jej radość z przejścia na emeryturę. Senior ma praktycznie nieograniczone możliwości realizowania swoich hobby, pasji i działań na które brakowało czasu w okresie aktywności zawodowej. Korzysta z nich, niejako odrabiając stracony czas. Fazie tej towarzyszy duża euforia, przypływ energii życiowej i optymistyczne myślenie.

Właściwy kryzys przypada na fazę  IV, czyli fazę rozczarowania i rozgoryczenia. Senior jest zawiedziony rzeczywistością na emeryturze. Uświadomienia sobie że nie wszystkie plany związane  z tym etapem w życiu udało się osiągnąć, co więcej są one niemożliwe do realizacji, gdyż brakuje środków finansowych lub zdrowia. Okazuje się, że nadmiar wolnego czasu bywa męczący i frustrujący. Senior zaczyna stopniowo popadać w apatię i czarnowidztwo.

W fazie V – zmiany kierunku – senior ponownie doświadcza przypływu energii. Myśli o swoim dalszym życiu, co mógłby w nim zmienić, jakie działania powinien podjąć by było ono zgodne z jego oczekiwaniami. Uświadomił już sobie jakie ma zasoby i potencjał, więc nowe plany są dostosowane do faktycznych możliwości ich realizacji.

Faza VI to okres stabilizacji. Senior przystosował się do życia na emeryturze, przywykł do rutyny związanej z tym okresem życia. Zaakceptował siebie w roli emeryta. Jego codzienność jest podporządkowana możliwościom zdrowotnym i finansowym. Jest zainteresowany produktami i usługami skierowanymi do seniorów.  Dużą wagę przywiązuje do swojego zdrowia.

Faza VII czyli końcowa oznacza zakończenie pobierania świadczenia na skutek wystąpienia różnych okoliczności. Jedną z nich może być powrót do pracy. Jest to sytuacja szczególnie pożądana przez osoby dla których praca stanowiła jeden z najważniejszych elementów w życiu, a odejście na emeryturę traktowali w kategorii porażki. Dla nich powrót do pracy niejednokrotnie jest powrotem do „świata żywych”. Chroni ich przed chorobami związanymi z przymusową bezczynnością, w tym ze szczególnie dotkliwą i niebezpieczną depresją.