86 proc. przedwczesnych zgonów w Europie jest spowodowanych przez choroby środowiskowe, do których należą m.in. choroby płuc. Jednocześnie schorzenia układu oddechowego są trzecią przyczyną śmierci w Europie. W przypadku raka płuca, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc czy samoistnego włóknienia płuc wiek jest jednym z głównych, oprócz palenia tytoniu, czynników ryzyka zachorowalności.
Europa gwałtownie się starzeje. W roku 2014 udział osób starszych w ogólnej populacji Polski wyniósł aż 19% (7 mln osób). Wraz ze wzrostem odsetka seniorów będzie rosła liczba chorych na choroby płuc.
Aktualnie w Europie z ich powodu hospitalizowanych jest 6 mln osób rocznie. Dlatego też, jak wskazywali uczestnicy debaty pt. „Choroby płuc w obliczu starzenia się społeczeństwa”, za nadrzędną potrzebę w tej sytuacji należy uznać wypracowanie rozwiązań w trzech kluczowych etapach – profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób płuc.
Kluczowa rola profilaktyki
Zdaniem Zuzanny Grabusińskiej, właściwie realizowana profilaktyka powinna opierać się na dbaniu o siebie przez całe życie. „Celem Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jest uświadomienie, że zmiana codziennego funkcjonowania, podnoszenie aktywności osób starszych może uchronić przed zapadnięciem na niektóre z przewlekłych chorób płuc. Flagowymi inicjatywami Ministerstwa w tym zakresie są projekt Senior-Wigor oraz Rządowy Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych.” Dyrektor Grabusińska wskazała również na konieczność współpracy międzyresortowej w zakresie polityki senioralnej oraz angażowania interesariuszy na wszystkich poziomach – w tym organizacji pacjenckich.
Utrudniona diagnostyka
Poza profilaktyką konieczna jest szybka i precyzyjna diagnostyka – ta w przypadku chorób płuc jest utrudniona. Jak wskazywali eksperci główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest podobieństwo objawów wielu chorób płuc (duszności, kaszel). Jak tłumaczył prof. Wojciech Piotrowski brak diagnozy znacząco utrudnia podjęcie takiego leczenia, które nie tylko pomoże choremu, ale przede wszystkim mu nie zaszkodzi.
Wczesne rozpoznanie daje większą szansę leczenia i może uchronić przed zapadnięciem na cięższą postać choroby. Prof. Paweł Śliwiński za zdecydowanie konieczne uznał wprowadzenie w pierwszej kolejności odpowiednich rozwiązań systemowych, które doprowadzą m.in. do skrócenia kolejek do lekarzy oraz umożliwią efektywniejszą współpracę na linii lekarz rodzinny - lekarz specjalista.
Z kolei dr Jerzy Gryglewicz szansę na poprawę sytuacji widzi we wprowadzeniu przez Narodowy Program Zdrowia bilansu 60-latka. „Z punktu widzenia chorób płuc takie rozwiązanie może mieć kluczowe znaczenie, może bowiem wpłynąć na wykrywanie chorób układu oddechowego zdecydowanie wcześniej. Trzeba zadbać jednak, aby choroby płuc odgrywały w tym bilansie odpowiednio dużą rolę”.
Możliwości leczenia
Jak podkreślali uczestnicy debaty, wymieniane podczas debaty choroby (rak płuca, przewlekła obturacyjna chroba płuc, samoistne włóknienie płuc oraz astma), ze względu na swój charakter, są niemożliwe do wyleczenia. Podjęcie terapii stanowi jedynie próbę ograniczania skutków, tempa progresji lub zmniejszenia ryzyka zapadalności na inne choroby płuc, tak aby chory jak najdłużej mógł pozostać aktywny społecznie i zawodowo.
Tymczasem chory często natrafia na szereg przeszkód w dostępności do terapii. O ile w przypadku POChP czy astmy istnieje możliwość podjęcia innowacyjnych terapii, o tyle pacjenci z samoistnym włóknieniem płuc nie mają takiej możliwości. Jak zauważa prof. Piotrowski w przypadku tej choroby „istnieją dwa leki, które umożliwiają terapię, jednak ze względu na wysoki koszt przy jednoczesnym braku refundacji obecnie pozostają one poza zasięgiem polskich pacjentów”.
Jak zaznaczył Dyrektor Dariusz Poznański, lista leków refundowanych jest na bieżąco aktualizowana, aby móc jak najpełniej odpowiadać na potrzeby chorych Polaków. Wskazał również na kwestie natury finansowej, które ograniczają możliwości Ministerstwa Zdrowia w tym zakresie.
Koszty ekonomiczne choroby i absencji chorobowej
Choroby płuc, takie jak SWP, POChP, astma czy rak płuca, oprócz wydatków związanych z leczeniem generują także wysokie koszty absencji chorobowej. Jak zaznaczył dr Jerzy Gryglewicz w przypadku astmy mogą być one nawet 2-3 raz wyższe aniżeli środki przeznaczone na terapię. Dodatkowo wysokie koszty ekonomiczne oraz społeczne generuje także przedwczesna śmiertelność pacjentów w wyniku pozostałych schorzeń. Dlatego też należy podjąć wysiłki, aby pacjentom zapewnić terapie pozwalające im na wydłużenie życia i utrzymanie aktywności społeczno-zawodowej.
