Wpływ pandemii na wzrost ubóstwa we Włoszech i rola Caritasu w zaspokajaniu potrzeb życiowych „nowych ubogich”.

dr Joanna Plak

        Covid -19 i wprowadzone w związku z nim restrykcje, bardzo negatywnie wpłynęły na stan zamożności Włochów. Osoby, które do tej pory cierpiały z powodu ubóstwa, doświadczyły pogłębienia swojego stanu; natomiast osoby, które balansowały na granicy ubóstwa, znalazły się w sytuacji, w której zabrakło im środków na zaspokojenie kolejnych, niezbędnych do życia potrzeb.

Włoski Caritas przeprowadził w dniach 9-24 kwietnia 2020 r. pilotażowe badanie beneficjentów, korzystających z jego wsparcia, czyli osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Badania zostały przeprowadzone na terenie całego kraju w 101 na 218 filiach Caritasu. Z przeprowadzonych badań wynika, że w okresie styczeń- kwiecień 2020 r przybyło 38,5 tys. osób w ciężkiej sytuacji finansowej, korzystających ze wsparcia Caritasu. Zostali oni określeni mianem „nowych ubogich”, gdyż wcześniej samodzielnie zaspakajali swoje potrzeby życiowe i nie musieli korzystać ze wsparcia instytucjonalnego. Badania, przeprowadzone przez Caritas dowodzą, że nastąpił wzrost beneficjentów usług świadczonych przez tą instytucję, blisko o 105%, przy czym gorsza sytuacja występuje na południu kraju (wzrost blisko o 153%). Duży odsetek „nowych ubogich” stanowią osoby starsze, z niepełnosprawnościami, obcokrajowcy, młodzi dorośli którzy byli zatrudnieni na „umowach śmieciowych” i na skutek restrykcji związanych z Covid – 19 stracili źródło dochodów; jak również osoby prowadzące własną działalność, które oczekiwały na transfer środków finansowych od państwa. Warto podkreślić, że z badań Caritasu wynika, że blisko 62% osób korzystających z jego wsparcia nie ma żadnych oszczędności na koncie. Kryzys związany z pandemią spotęgował kryzys na rynku pracy. Duży odsetek „nowych ubogich” to właśnie osoby, które pracując „na umowach śmieciowych”, dorywczo, w niepełnym wymiarze czasu, nie były objęte ubezpieczeniem, umożliwiającym przeżycie pierwszych miesięcy po utracie pracy. Z badań przeprowadzonych przez Caritas wynika również, że ubóstwo jest „dziedziczone” przez potomstwo osób ubogich, a wyjście z niego dodatkowo utrudnia niska mobilność Włochów w poszukiwaniu pracy i lepszych warunków życia.

Jakie potrzeby zgłaszali „nowi ubodzy”? Przede wszystkim oczekiwali wsparcia materialnego i rzeczowego (zakup żywności, środków higienicznych, środków czystości, pomoc w opłaceniu wydatków związanych z utrzymaniem mieszkania, pomoc w opłaceniu rachunków). Prosili także o pomoc w opiece nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi oraz o znalezienie miejsca pobytu zastępczego w przypadku rodzin przemocowych (odnotowano znaczący wzrost zapotrzebowania na to wsparcie, co oznacza że pandemia i związany z nią lockdown nasiliły problem przemocy w środowiskach domowych). Caritas w odpowiedzi na to zapotrzebowanie, w okresie od stycznia do kwietnia 2020 r. objął wsparciem blisko 22 tys. rodzin, dostarczając posiłki, środki higieniczne i odkażające, kupując leki, wspierając opiekunów seniorów i osób z niepełnosprawnościami w środowisku domowym. Uruchomiono również możliwość wsparcia telefonicznego dla osób w kryzysie samotności. Caritas współpracował w tym zakresie z parafiami w poszczególnych diecezjach, organizacjami pozarządowymi oraz wolontariuszami, wśród których odnotowano blisko 60% wzrost osób młodych, do 35 r.ż.

Reasumując, pandemia Covid-19 przyczyniła się do pogłębienia ubóstwa wśród Włochów, jak również do pojawienia się „nowych ubogich”, czyli osób które do tej pory były w stanie samodzielne zaspokoić swoje potrzeby życiowe, a obecnie znalazły się w kryzysie ubóstwa. Spowodowało to wzrost zapotrzebowania na wsparcie ze strony państwa, a w sytuacji jego niewydolności, na wsparcie ze strony organizacji pozarządowych oraz Caritas.